اسوه علم وعمل

عالم ربانی، فقیه صمدانی، متأله قرآنی و استاد مكتب معارف اهل بیت (ع) آیت‌الله حاج میرزا حسنعلی مروارید (قدس‌سره)، هشتم شوال 1329 قمری در مشهد مقدس به دنیا آمد. پدرش حجه الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدرضا مروارید (1299 ـ1338 قمری) از عالمان وارسته مشهد بود . جد مادری ایشان، عالم ربانی و صاحب كرامات، آیت الله حاج شیخ حسنعلی تهرانی (م 1329 قمری) است كه از شاگردان برجسته مرجع بزرگ، آیت الله میرزا محمدحسن شیرازی و از عالمان نامدار قرن 14 در مشهد مقدس بوده است0

آیت الله میرزا حسنعلی مروارید، در سال 1337 ق. و در اوایل 9 سالگی پدر را از دست داد و مطابق وصیت پدر تحت نظارت دوست معتمد او حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودكی، و تربیت و تدبیر مادری وارسته و اهل تهجد (متوفای 1360 شمسی) قرار گرفت. ایشان پس از یادگیری خواندن و نوشتن و قرائت جز سی ام قرآن و كلیات سعدی نزد استاد مكتب، در سن 13 سالگی به دلیل علاقه وافر به علوم اسلامی وارد حوزه علمیه شد. در مسیر دانش اندوزی، ادبیات را نزد اساتید مطرح آن زمان همچون حجج اسلام حاج میرزا احمد کافی امامی، شیخ زین العابدین تنکابنی و حاجی محقق و منطق را نزد حاج شیخ قربانعلی شریعتی آموخت. عالم ربانی حاج شیخ حسنعلی اصفهانی نخودكی (ره)، خود بخش‌هایی از الروضه البهیه (شرح لمعه ) را برای او درس گفت و جالب این كه شاگرد نورس او ـ میرزا حسنعلی ـ استاد را در توضیح بعضی از قسمت های مشكل كتاب یاری می‌داد. قوانین را نزد آیت الله شیخ محمد کاظم دامغانی (ره) و مكاسب را نزد آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی (ره) فراگرفت.

برجسته ترین استاد ایشان، عالم ربانی و استاد معارف قرآنی، آیت الله میرزا مهدی اصفهانی (1303 ـ1365 ق. ) بود. ایشان علاوه بر فراگیری مباحث تخصصی (خارج ) فقه و اصول ، معارف اعتقادی را که برپایه مكتب اهل بیت (ع) بود، در محضر این استاد كم‌نظیر فرا‌گرفت و تا آخر عمر وی از محضرش در علم و عمل كسب فیض كرد.

آیت الله مروارید مدتی پس از فوت استاد خویش میرزا مهدی اصفهانی، به تدریس خارج فقه و معارف دینی پرداخت و قریب چهل سال بسیاری از دانشوران علوم و معارف اسلامی را از دروس و بیانات علمی خود بهره مند ساخت. در تدریس خارج فقه، هفته ای یك روز به شرح احادیث اخلاقی می پرداخت. اینك بسیاری از این شاگردان خود عالمانی برجسته و وارسته‌اند و مشغول تدریس دروس خارج فقه و اصول هستند0

آیت‌الله مروارید در کنار تعلیم و تدریس، به تاسیس دو مدرسه علمیه نیز پرداخت. وی در سال 1350 شمسی مدرسه علمیه بعثت و در سال 1355 شمسی مدرسه علمیه سعادت را تاسیس نمود که بسیاری از اساتید و فضلای برجسته حوزه علمیه در این مدارس درس خوانده‌اند .

تالیفات:كتاب « تنبیهات حول المبدا والمعاد » خلاصه‌ای از درس‌های معارف ایشان است كه در دوره های متعدد به تدریس آن ها پرداخته بود و بنا به خواهش تنی چند از شاگردان خویش، آن را به صورت كتابی مستقل به رشته تحریر درآورد. این كتاب با چاپ و ترجمه‌های متعدد مورد استقبال دانش‌پژوهان و اندیشمندان قرار گرفته است.

نماز جماعت ایشان به ترتیب در مدرسه میرزا جعفر ، مسجد حاج ملا هاشم و مسجد ملاحیدر ، برگزار می‌شد. این جماعت ، به ویژه در نماز صبح ، از دیرباز مورد استقبال مجاوران و زائران و محل اجتماع فضلا و علما بوده‌است . بسیاری از بزرگان و ارباب معرفت ، تشنگان حقایق معنوی را به شركت در آن نماز جماعت روحانی و جان پرور توصیه می‌نمودند.

رابطه خاص آن فقید سعید به حضرت امام رضا (ع) خود حدیث مفصلی است كه در این نوشتار نمی‌گنجد. او باعلاقه و سعی وافر هر صبحگاهان به حرم ولی نعمت خود مشرف می‌گردید و پس از زیارت ، در پایین پای ضریح مطهر به نجوا و گریه می نشست . وی تا آخر عمر پربركتش با وجود كهولت سن و ضعف بنیه ، این عادت را ترك نگفت .

آیت الله مروارید پس از عمری تلاش علمی و عملی و خدمت به حوزه های علمیه، سرانجام در سن 96 سالگی و در آخرین ساعت شامگاه سه شنبه نوزدهم شعبان المعظم 1425 قمری برابر با چهاردهم مهر 1383 هجری شمسی، پس از قرائت زیارت عاشورا كه همیشه بر آن مداومت می ورزید، و نیز تجدید پیمان با حضرت ولی عصر ارواحنا فداه در زیارت آل یس، در پی سكته قلبی از این دیار رخت بربست و به لقای حق شتافت.

پیكر پاك ایشان روی دستهای هزاران مشتاق و ارادتمند و با حضور علمای برجسته و نمایندگان مقام معظم رهبری و مراجع تقلید و مسئولان مملكتی از محل مسجد ملاحیدر تا حرم مطهر امام رضا (ع) تشییع و پس از افامه نماز میت توسط آیت الله حاج میرزا علی فلسفی ، طبق وصیتش در رواق دارالسرور حرم مطهرخاکسپاری شد.

دوخاطره:

یک: وثاقت وراستگویی:

حاج آقا جلال مروارید (ره) اخوی ایشان نقل میکنند: شب اول ماه شوال المکرم، با اخوی (آیت الله مروارید‌) به مسجد جامع گوهرشاد رفتیم ودریکی ازشبستان‌ها کنار ایشان مشغول نماز عید سعید فطر شدیم  دراثنای نماز، شخصی می‌آمد ومی‌رفت وگویا منتظر بود نماز اخوی تمام شود . وقتی دید نماز طول می‌کشد به ایشان گفت : آیت الله العظمی طباطبا‌یی بروجردی در ایوان مقصوره منتظر شما هستند . اخوی نماز را سلام داد وباهم نزد آیت‌الله العظمی طباطبایی بروجردی رفتیم. مردم درمحضر ایشان منتظر ثبوت رویت هلال ماه شوال المکرم برای آیت‌الله العظمی طباطبایی ‌بروجردی بودند. آیت‌الله العظمی طباطبایی بروجردی ازاخوی پرسیدند :شما ماه را دیده‌اید؟ اخوی پاسخ دادند :بله ،آیت‌الله العظمی طباطبایی بروجردی بی‌درنگ و بدون سوال از محل ، زاویه وکیفیت رویت رو به مردم فرمودند : الحمدلله فردا عید است مردم نیز با خوشحالی صلوات فرستادند.(به نقل از کتاب مروارید علم وعمل ،نوشته حجت الاسلام والمسلمین محمدالهی خراسانی)

دو:حذرازغیبت:

تاجری دین‌دار واهل حلال وحرام است که از سال های دور توفیق دوستی با عالم بزرگ شهر[i] را رفیق راه خود دارد. او امروز هم آمده است تا به اتفاق آقا به حرم بروند ونماز صبح‌شان را درآن بارگاه نورانی بجا آورند. چندلحظه بعد که راه می‌افتند سر صحبت را با ایشان باز می‌کند که فلان شخص در حق من کم لطفی کرده است و...

آقا که نه خود تاب شنیدن غیبت را دارد ونه دوست دارد رفیقش به این گناه مبتلاگردد، می‌فرماید : دوست داری خاطره‌ای را برایت تعریف کنم ؟

 خاطره ؟ بله حتما.

من مدتی شاگرد عالمی ربانی بودم که هم اسم خودم بود[ii] .

چه جالب، حتما آقا شیخ حسنعلی را می فرمایید؟

بله، ایشان را دیده بودی ؟

نه، اما شنیده ام عالم بزرگی بوده است.

آری، درایام جوانی روزی خدمتش رسیدم واز یکی از بستگان که به من و خانواده‌ام بدی کرده بود گله وشکایت کردم . می دانی چه پاسخ داد؟

نه، بدش آمد؟

بله، به من فرمود: فرزندم، پدرت سالیان سال با من رفت وآمد داشت اما یک بار هم نشد حرف کسی را بزند‌، تو هم به خاطر خدا مثل او باش.

چه جالب راستش ...راستش ،حق با شماست

می خندد ومی‌فرماید:حق با علی (علیه السلام ) است[iii].

روحش شاد ویادش گرامی باد....

جمع آروی : مهدی معصومی

[i] فقیه ربانی ،مرحوم آیت الله میرزا حسنعلی مروارید قدس سره.مشهد

[ii] مرحوم آیت الله شیخ حسنعلی اصفهانی (نخودکی) قدس سره.

[iii]اشاره به حدیث پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)که می فرمایند: "علی  مع الحق والحق مع علی"