به مناسبت سالروز درگذشت میرزا محمد حسن آشتیانی

میرزا محمد حسن آشتیانی در 1248ق در آشتیان واقع در استان مرکزی زاده شد. در سه سالگی پدرش را از دست داد، مادرش او را جهت فرا گیری قرآن، حساب و ادبیات به مکتب فرستاد، در13سالگی نزد ملا اسدالله بروجردی ادبیات، فقه و اصول را یاد گرفت و به تدریس مطول پرداخت. در سال1265برای تکمیل تحصیلات رهسپار نجف اشرف گردید، وی چنان در تحصیل پیش رفت که از خاصان درس شیخ انصاری به شمار آمد و به خاطر حسن تقدیر ولطف تعبیری که داشت، درس استاد را برای دیگران تقریر می کرد وبه لسان الشیخ شهرت یافت. او نخستین فقیهی بود که تحقیقات و اندیشه های تازه شیخ انصاری را به ویژه در فن اصول در تهران نشر داد وبه همین سبب طالبان علم از هرگوشه به سوی او روی آوردند.در سال1281 در حالی که به درجه اجتهاد رسیده بود به ایران بازگشت. او در اصول فقه، مباحث تازه و نکته های پژوهشی عمیقی را مطرح کرد.وی ضمن تشکیل حوزه علمیه در تهران و پرداختن به تدریس معارف فقهی، از شرایط اجتماعی نیز غافل نبود وبه مسائل جامعه توجه داشت و در حد امکانات ومقدورات، در جهت رفع مشکلات ومعضلات مردم می کوشید به همین دلیل جایگاه رفیعی در میان اهالی تهران و سایر نقاط ایران پیدا کرد.
ستیز با استبداد:وی در مقام رهبری نهضت مقاومت و اعتراض مردم در جریان واگذاری امتیاز انحصاری دخانیات، توتون وتنباکو در داخل وخارج، به یک شرکت انگلیسی توسط ناصرالدین شاه کوشید علاوه بر گوشزد نمودن زیان های اقتصادی، آثار سوء فرهنگی و اجتماعی آن را به مردم یادآور شودکه نهایتاً این کار منجر به صدور فتوای تحریم تنباکو از سوی میرزای شیرازی شد.
استادان وی:شیخ انصاری، ملا اسدالله بروجردی، سید محمد شفیع جابلقی
شاگردان ایشان:حسین قمی، سید عباس شاهرودی، سید محمد تنکابنی، میرزا محمد قزوینی
تألیفات میرزا محمد حسن آشتیانی:
بحر الفوائد فی حاشیة الفرائد، رسالة فی الاجزاء، رسالة فی نکاح المریض، کتاب الخمس، کتاب الزکاة و غیره.
فهالیتهای اجتماعی و سیاسی:رهبری نهضت تنباکو، متصدی موقوفات مدرسه مروی
فرزندان وی:او چهارپسر(مرتضی آشتیانی، مصطفی آشتیانی ملقب به افتخار العلماء، میرزا هاشم آشتیانی، میرزا احمد آشتیانی) و یک دختر داشت.
درگذشت:وی در 28 جمادی الاولی سال1319ق در سن71 سالگی در تهران هنگام قرائت زیارت جامعه کبیره وفات یافت، پیکرش رادر جوار بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی به امانت سپردند تا پس از مدتی به نجف منتقل ودر آرامگاه شیخ جعفر شوشتری دفن گردید. فرزندش شیخ مرتضی آشتیانی می گوید: پس از8 ماه که تصور می کردیم بدنش دیگر خشک و سبک شده از امانتگاه که در آوردیم مشاهده کردیم که بدنش هیچ تغییری نکرده وهمان طور که سپرده بودیم می باشد و حتی ورم ران چپش که در هنگام رحلت دیده بودیم ابداً کم نشده بود.