گفتگو با دبير شوراي عالي به مناسبت چهلمين سالگرد انقلاب اسلامي

اکنون که در چله انقلاب به سر می بریم و در این سال ها فراز و فرودهایی را سپری کردیم و با وجود دشمنی های بسیار به لطف خدا و مدد ائمه معصومین چهل سال پیشرفت و اقتدار را با افتخار و امید به آینده می گذرانیم تصمیم گرفتیم با یکی از مبارزان سیاسی و بزرگان عرصه جهاد با طاغوت که سالها درد و رنج زندان و شکنجه را تحمل کرده تا به این نقطه از انقلاب برسیم گفت و گو کنیم

حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر فرزانه دبیر شورای عالی حوزه علمیه خراسان متولد 1323 هجری شمسی است که تحصیلات خود را از سال 1342 آغاز کرده و اکنون در خدمت ایشان هستیم تا از خاطراتشان با ما سخن بگویند...

حاج اقای فرزانه بفرمایید که زمان آغاز مبارزات سیاسی شما از چه سالی بود؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: از سال 1342 تحصیلاتم را در گناباد آغاز کردم و سال 44 به مشهد آمدم که از محضر استادانی همچون ادیب نیشابوری، مرحوم آیت الله صالحی، مقام معظم رهبری و به دنبال آن درس مرحوم آیت الله فلسفی و آیت الله مرتضوی استفاده کردم.

سال 55 در مشهد دستگیر و به تهران منتقل شدم که تا 15 خرداد 57 در زندان بودم سخنرانی به دستور مقام معظم رهبری در مسجد قبا که شهید مفتح در آنجا نماز می خواند دلیل دستگیری من توسط ساواک بود.

پس از انتقال به تهران ابتدا کمیته مشترک که الان موزه عبرت است رفتم بعد زندان قصر و اوین، در محضر مرحوم آیت الله طالقانی، منتظری، هاشمی رفسنجانی، مهدوی کنی بودم بعد 11 ماه به زندان وکیل آباد مشهد منتقل شدم و تا 15 خرداد 57 در آنجا بودم.

خبرنگار: دلیل آزادی پایان محکویت بود؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: خیر هنوز چند روزی باقی مانده بود که به خاطر موج انقلاب خیلی از زندانیان سیاسی را آزاد می کردند.

خبرنگار: آشنایی شما با مقام رهبری از زمان زلزله فردوس بود؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: از حدود سال 46 یا قبل آن بود اما در زلزله فردوس همراه مقام معظم رهبری بودم و انس بیشتری گرفتیم تا زمان رفتن به زندان که یک دوره آموزش های اسلامی ویژه، برای افراد محدودی داشتند.

خبرنگار: رهبر معظم انقلاب در حوزه استاد شما بودند؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: الفبای سیاسی و مسائل فرهنگی را از ایشان فرا گرفتم در دو کتاب رسائل و کفایه استاد من بودند.

خبرنگار: خاطره ای بیاد ماندنی از همراهی با مقام معظم رهبری بیان کنید.

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: زمانی که در تهران منبر می رفتم ایشان حق منبر رفتن نداشتند در یک جلسه ای که ایشان، مرحوم بهشتی، مطهری، دکتر شریعتی و مفتح بودند ایشان پرسیدند امروز کجا رفتی؟ گفتم رفتم زندان اوین را ببینم ایشان خندیدند و فرمودند رفتید خانه خودتان را ببینید؟

بعد آزادی از زندان به همراه مرحوم آیت الله طبسی به منزل ما آمدند و فرمودند به همان اندازه که از تشکیل جمهوری اسلامی خوشحال می شدم از آزادی شما هم شاد شدم من آن روز برای اولین بار این تعبیر را از ایشان شنیدم به طور کلی همه زندگی ما از ایشان خاطره است.

خبرنگار: اکنون ارتباط شما با ایشان به عنوان یک هم رزم و همسنگر قدیمی چگونه است؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: الان نیز گاهی ارتباط داریم، آخرین مسؤلیت من دبیر شورای عالی حوزه علمیه خراسان است که انتصاب توسط ایشان صورت گرفته است.

هسته سیاسی مبارزه علیه شاه در مشهد چه کسانی بودند؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: در کل در حوزه مشهد سه نفر بودند که در عرصه مبارزه با شاه در مشهد مشهور بودند و هر سه طرفدار امام بودند مرحوم طبسی، شهید هاشمی نژاد و مقام رهبری.

حضرت آقا تاثیر زیادی روی شکل دهی فکر و ذهن من و ورود به صحنه انقلاب داشتند. در مسجد کرامت و مسجد امام حسن مجتبی جلسه تفسیر و نهج البلاغه با حضور ایشان داشتیم.

ایشان به لحاظ علمی در همان زمان هم مجتهد بودند به لحاظ سیاسی فوق العاده هوشمند بودند، به لحاظ اسلامی فردی ممتاز بودند، در زندگی ائمه خیلی کار کرده اند، در قرآن متخصص بودند، تفسیری که ایشان شروع کردند در گذشته و امروز در مشهد سابقه نداشت.

شبی در نماز مغرب که آیت الله بهشتی و مطهری هم حضور داشتند ایشان نماز را اقامه کردند و در بین نماز سوره صف را به زیبایی ترجمه کردند که شهید مطهری گفت آقای خامنه ای یک متخصص در قرآن است.

ایشان بیش از 5 بار تبعید شده و به زندان رفتند از مبارزه خسته نمی شدند و همیشه با نشاط و سر حال و قوی بودند اعتقاد عجیبی به امام داشتند و به ما می گفتند اندیشه من یک قطره از دریای اندیشه امام است.

قبل انقلاب یک شب خواب دیدند که امام در مشهد از دنیا رفته و ایشان را تشیع کردند. هنگام دفن برای آخرین که خواستند صورت امام را مشاهده کنند می ببینند قسمت بالای بدن امام از توی تابوت حرکت کرد و با انگشت اشاره کردند که تو داری یوسف می شوی و سه بار این جمله را تکرار کردند. ایشان این خواب را برای مادرشان تعریف کردند که چنین تعبیر کردند که تو مانند یوسف از این زندان به آن زندان میروی.

سراسر وجود مقام معظم رهبری ایمان و مبارزه بود خوب می توانستند نیروهای مستعد را بشناسند، آزاد و هدایت کنند، افراد را از جهل رها می کردند کسی مثل ایشان را ندیدم جدای از حضرت امام که جایگاه شان محفوظ بود، در افراد نفوذ داشته باشند ایشان که دست پخت امام بودند افرادی مثل سردار سلیمانی و شهید همدانی نیروهای مستعد انقلابی را تربیت کردند.

خبرنگار: از دستگیری ها توسط ساواک و زندان رفتنتان بگوئید.

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: چند بار دستگیر شدم زمانی که دو سال دستگیرشدم یکی از بحثهایی که تأکید می کردم بحث توحید بود، کسی که به توحید اعتقاد دارد باید شناخت و اخلاص داشته باشد آنچه خداوند می خواهد باید در جامعه پیاده شود و هیچ کس غیر از خدا نباید در جامعه حاکم باشد، نسبت به مستضعفان تأکید بسیار بود، بحث از عدالت می کردیم و همه جا می خواستیم مردم را با همه محدودیت ها برای یک حرکت عظیم آماده کنیم.

در طبس در دهه فاطمیه یک شب صحبت از نفت کردم توسط رئیس شهربانی دستگیر شدم گفتم چرا دستگیر شدم گفتند به خاطر صحبت درباره نفت! خندیدم و گفتم هر کسی که نفت بگویید دستگیر می شود؟ گفتند این نفت در کلام شما غیر از آن نفت است که دیگران می گویند گفتیم نفت مربوط به همه ملت است. در کل گفتار ما به شکلی پیش رفت که گفتیم این نظام نباید باشد و در ادامه از ارمغان های نظام اسلامی گفتیم که در نظام شاهنشاهی وجود نداشت. طاغوت را طوری معنا می کردیم که مردم سراغ حکومت وقت و شاه می رفتند.

خبرنگار: خط مبارزات شما در طول این چهل سال که از انقلاب گذشته چگونه است؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: چهل سال گذشت اما همیشه دست هدایت مقام رهبری بالای سر من بود تا زمان تعطیل شدن حزب جمهوری اسلامی بعد از شهید هاشمی نژاد در خراسان دبیر حزب جمهوری اسلامی بودم و در آن قالب، مبارزات سیاسی داشتم یک بار هم در سال های اول انقلاب زمان منافقین، در ساختمانی که شهید هاشمی نژاد شهید شدند مورد سوء قصد قرار گرفتم.

مقام معظم رهبری همواره اصرار داشتند ضمن شرکت در مبارزات و بازدید از جبهه ها کارهای فرهنگی نیز انجام دهیم از سال 60 تا 70 چون تحت محافظت بودم به عنوان یک رزمنده نمی توانستم به جبهه بروم برای همین مسؤلیت دانشگاه علوم اسلامی رضوی را پذیرفتم و 27 سال این مسؤلیت طول کشید.

خبرنگار: شما امام جمعه موقت مشهد هم هستید زمان این انتصاب چه موقع بوده است؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: دقیق خاطرم نیست اما از زمان بیماری مرحوم آیت الله عبادی حدود20سالی می شود.

خبرنگار: خاطره ای از یک خطبه پرشورتان بیان کنید

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: داستان خبرنگار عراقی را که با کفش به بوش حمله کرد تعریف کردم که مصادف با ایام برگزاری حج بود گفتم هر یک از مقررات و قوانین اسلامی یک ظاهر و یک باطن دارد، یک روح و یک جسم دارد، جسم رمی جمرات سنگی است که مردم به شیطان فرضی می زنند و روح آن کفشی است که این عراقی به بوش زد چون شیطان را خوب شناخت مردم از این تشبیه به وجد آمدند و تکبیر گفتند.

خبرنگار: اکنون که در چهل سالگی انقلاب به سر می بریم دغدغه شما در مورد انقلاب چیست؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: دغدغه من برای انقلاب بیرون از مرزها نیست چون معتقدم حق پیروز و باطل شکست پذیر است پیروزی حق بر باطل یک سنت الهی است و خود پیروزی انقلاب اسلامی دلیل قطعی پیروزی حق بر باطل است باطل هر که باشد شکست پذیر است چهل سال است ابرقدرت های علمی، تکنولوژی، اقتصادی با این انقلاب می جنگندند به هیچ یک از خواسته های خودشان نرسیده اند بلکه این انقلاب بود که بر آنها هجوم آورد و توانست عراق را از حلقشان درآورد سوریه، یمن، فلسطین و افغانستان را نگه دارد.

آنچه برای من دغدغه است چند باید و نباید است عدالت به حد مطلوب نرسد، شهید بهشتی می گفتند عدالت یک باید است که لازم است به حد ممکن برسد ما نمی توانیم انقلاب را بدون گسترش عدالت در جامعه نگه داریم.

اشرافی گری در جامعه نباید وجود داشته باشد اشرافی گری با روح اسلام ناسازگار است چنان که شخص پیامبر به خصوص امیرالمؤمنان علی(ع) به اشرافی گری حساس بودند و حتی ایشان به قاضی خود و استاندار بصره اعتراض کردند. اشرافی گری مرضی مزمن است که می تواند به فرهنگ تبدیل شود و در این حالت طبقه مستضعف نیز می خواهد چنین باشد.

اختلاف نباید در جامعه باشد اختلافاتی که امتها را متفرق می کند، ریشه اختلاف سیاسی در حرکت های سیاسی است که در قالب یک حزب و جبهه در جامعه تحقق پیدا می کند و به جای اینکه حافظ ارزشهای انقلاب باشد حافظ ارزشهای آن باند می شوند و وقتی که یک حزب به یک باند تبدیل شد دیگر نمی تواند مؤثر باشد و اولین تأثیر آن در جامعه اختلاف بین مردم است، البته اگر مردم احساس کنند که مسؤلان مسابقه ای برای جمع آوری ثروت در جامعه گذاشته اند تکاثر در مسؤلان و ابهام در مردم ایجاد کرده که خطرناک است.

بصیرت لازمه جامعه اسلامی است عدم بصیرت یک ملت یعنی هدف خود را گم کرده و دشمن وجبهه خود را نشناسد همانگونه که در کربلا در روز عاشورا و در جنگ صفین عدم بصیرت حاکم بود.رشد علمی دیگر لازمه حکومت اسلامی است امیرالمومنان علی(ع) قدرت برتر را علم می داند. حمایت از محرومان هم از دیگر باید های جامعه اسلامی است اگر زمانی از محرومان و به گفته امام از پا برهنگان که به انقلاب کمک کرده و می کنند فراوش کنیم نظام و انقلاب دچار مشکل می شود همان گونه که پیامبر با تقسیم مساوی غنایم بین همه به سعد بن ابی وقاص فرمودند: اسلام به کمک و دعای همین محرومان پیروز شد. پیامبر عامل پیروزی را رهروان می دانند.ما در بیرون دغدغه نداریم، دغدغه در داخل است باید آنها را بشناسیم، نترسیم و در مقابل فشارها مقاومت کنیم

خبرنگار: در خطبه دهم فروردبن امسال باندبازی را سم مهلکی برای انقلاب بیان کردید در این باره توضیح بدهید.

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: اگر حزب و تشکیلات به باند گرایی مبتلا شود اولین خطرش فکر کردن به خود است نه ملت و انقلاب! اگر به قدرت برسد شایسته سالاری را مراعات نمی کند و از حزب خود انتخاب می کند. اینگونه احزاب و باندها رهبری را تا جایی که خودشان می پسندند قبول دارند و راه خود را در پیش می گیرند.

مقام رهبری در زمان انتخابات بیان فرمودند: مردم راه خود را بروند و وابسته به احزاب نباشند که البته این کلام نقل به مضمون است، چرا که این احزاب و باندها اگر به قدرت نرسند دیگران را که در مصدر قدرت هستند تخریب می کنند.در یک خطبه نماز جمعه از دو مجله صحبت کردم که در یکی عکس مقام رهبری را بزرگ کرده بود و پشت ایشان افراد خاصی بودند و در عکس دیگر آیت الله هاشمی را کار کرده بود من تماس گرفتم فهمیدم نظر حضرت آقا منفی است بنابراین آن روز گفتم این عمل چیزی است که آمریکا می خواهد چند نفری اعتراض کردند چرا اسم آقای هاشمی را آوردم در حالی که مهم اسم مجله بود و حزب این گونه است.

خبرنگار: چه زمانی انقلاب دچار اشرافی گری شد؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: زمان خاصی را نمی توان عنوان کرد زمان دولت مرحوم رجایی و خود آقا چنین چیزی نبود اما زمینه آن بعد جنگ ایران و عراق و آغاز سازندگی شروع شد برخلاف جنگ که پول در جبهه مصرف می شد پول در دست مردم بود، آقا فرمودند توسعه نباید بدون توجه به عدالت باشد، متأسفانه یکی از حرکاتی که ریشه کن نشد همین اشرافی گری است.

خبرنگار: آیا شما با آیت الله علم الهدی اشتراک فکری دارید؟

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه(با لبخند) هر دو امام جمعه هستیم، خطبه می خوانیم و از انقلاب دفاع می کنیم. گاهی یک مسأله با دو ادبیات بیان می شود مهم این است که از سه گزینه دفاع کنیم نظام اسلامی، رهبری نظام و مردم.یک مادر شهید به آقای احمدی نژاد که رفته بود بهشت زهرا گفت رهبری را اذیت نکنید من دو فرزندم در جنگ دادم و حالا آمادگی دارم دو فرزند دیگرم را فدای رهبر کنم.

در زمان بنی صدر جوی درست کرده بودند که گاهی در یک سخنرانی شهید بهشتی برخی بر علیه و عده ای به نفع ایشان شعار می دادند لحنشان یادم است که گفتند برای افراد شعار ندهید برای ارزش ها شعار بدهید.

خبرنگار: از مصاحبت و هم کلامی با شما لذت بردیم کلام پایانی اگر دارید بیان بفرمایید.

حجت الاسلام والمسلمین فرزانه: نظام اسلامی از بیان امیرالمومنان علی(ع) به یک میدان مسابقه تشبیه شده است که همه عوامل تحرک در آن جمع شده و موانع برطرف شده اند، تا مسؤلان و مردم در حدی که بخواهند بتوانند اسلامی زندگی کنند و رابطه خویش با خدا را رونق ببخشند و نیز فعالیت کنند پس در خوبی ها سبقت بگیرید، میدان جمهوری اسلامی میدان مسابقه در خوبی ها است. اینجا فضا باز است امکانات و قدرت در اختیار دین است و فرق می کند آن دینی که پشتش قدرت است با دینی که پشتوانه قدرت ندارد، فکر اسلامی قبل انقلاب پشتش قدرت نبود وخلاصه می شد در زندان ، تبعید، محکوم و کشته شدن، نظام و جمهوری اسلامی میدانی است که در آن اشخاصی همچون شهید فهمیده، حججی و سردار سلیمانی پا گرفتند.