آیت الله شب زنده دار: سنت انتخاب آزادانه استاد امتیاز مهم حوزه های علمیه بوده است.امام خمینی به فرزندشان گفتند هر استادی که به فهم شما نزدیک‌تر ...

به گزارش خبرنگار دبیرخانه شورای عالی، آیت الله مهدی شب‌زنده‌دار استاد خارج حوزه علمیه قم به تبیین نکاتی پیرامون سنت‌های کارآمد حوزه علمیه پرداخت. وی در راستای سنت کارآمد توضیح داد که طبق دلالت عقل و وحی، استفاده از سنت و اندوخته تجربی در صورتی مفید و خوب است که هم کارآمد و هم برتر از راه‌های جدید باشد و گرنه مصداق آیه «أَ وَ لَوْ كانَ‏ آباؤُهُمْ لا يَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ لا يَهْتَدُون‏» (المائده (5): آیه 104) می‌شود.

عضو شورای نگهبان گفت: من برای طلاب درس خارج قم جزوه‌ای را تهیه کردم و در آن 18 نکته را برای استفاده بهتر علمی طلاب نوشتم که این نکات می‌تواند در همه مراکز علمی اجرا شود. وی در طول سه شب به تبیین و توضیح 4 نکته از 18 نکته پرداخت که در ادامه گزارش می‌آید:

1. تمرکز در یک رشته تخصصی و پرهیز از پرداخت به رشته‌های هم‌عرض.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ضمن تذکر به قابلیت‌های ذهن گفت: پرداخت به علوم مختلف در دوره مقدمات خوب است اما وقتی به دوره تخصصی و خارج می‌رسید ذهن با تمرکز بر یک رشته نتیجه بهتری می‌دهد. رشته اصلی در سنت حوزه که باید بر آن تمرکز داشته و مقدمه رشته‌های دیگر محسوب می‌شود فقه و اصول بوده است.

2. پرهیز از خودمحوری و استغناء از استاد.

عضو شورای نگهبان، استفاده مستقیم و حضوری از استاد را ضروری دانست و گفت: رابطه استاد و شاگرد متقابل است. اگر حضور داشته باشند هم مطالب متناسب یکدیگر را ارائه می‌کنند، هم اشکال و جواب می‌کنند و از جهل مرکب خارج می‌شوند و هم یکدیگر را به وجد و نشاط علمی می‌آورند.

3. پرهیز از صرف وقت و قوا در امور کم فائده.

آیت الله شب‌زنده‌دار با بیان خاطراتی از علما استفاده بهینه و دقت نظر از عمر و جوانی در کارهای علمی را یادآور شد.

4. توجه به ملاک های انتخاب استاد.

این استاد خارج حوزه در اهمیت این نکته گفت از بین رفتن رکن به هر شکلی سبب از بین رفتن عمل می‌شود، رکن علم هم استاد است. دلیل نقلی اهمیت انتخاب استاد خوب، حدیث ذیل آیه «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِه‏» (الکهف(18): آیه 19) است که از امام باقر علیه السلام درباره این طعام می‌پرسند و امام می‌فرمایند: «عِلْمُهُ‏ الَّذِي‏ يَأْخُذُهُ عَمَّنْ يَأْخُذُه‏» یعنی منظور علمی است که می‌آموزد و باید بنگرد از چه کسی می‌گیرد.

عضو سابق شورای عالی حوزه علمیه قم در ادامه برای انتخاب استاد 6 نکته زیر را یادآور شد:

1. صلاحیت علمی و خبرویت و تسلط استاد.
2. سلوک معنوی و توجه به روحیات استاد. آیت الله شب‌زنده‌دار در تبیین این خصوصیت، از کرامات و فضائل اخلاقی اساتید و علمای گذشته خاطراتی نقل کرد. وی به نقل از علما این نکته را یادآور شد که عقائد را محکم کنید که اگر اعتقاد به مبدأ و معاد در انسان واقعی شود اخلاق هم به دنبالش می‌آید.
3. شیوایی بیان استاد. استاد شب‌زنده‌دار در توضیح این خصوصیت به نکته راهبردی از امام خمینی اشاره کرد که امام به فرزندشان که در حال تحصیل دروس سطح بود توصیه کردند به درس‌های خارج برود و از همان زمان، استادی که به فهم او نزدیک‌تر است را انتخاب کند.
4. عمیق نگری و دقت استاد. وی در دوران امر بین شیوایی بیان استاد و عمیق نگری و دقت استاد، اهمیت و اولویت را به دقت و عمق نظر استاد دانست.
5. آزادی در انتخاب استاد. استاد شب‌زنده‌دار سنت انتخاب آزادانه استاد توسط شاگرد در حوزه های علمیه را امتیاز حوزه خواند و بر لزوم تحفّظ بر این اختیار تأکید کرد.
6. استفاده از اساتید مختلف و اکتفا نکردن به یک استاد و یک مشرب. آیت الله شب‌زنده‌دار در توضیح این نکته گفت که اکتفا به یک استاد رشد کافی نمی‌آورد و ممکن است ذهن را محدود کند. اما استفاده از چند استاد در طول یگدیگر زمان فرصت زیادی می‌خواهد و استفاده در عرض و هم‌زمان هم ممکن است تشویش ذهنی بیاورد. وی راه حل را به این دانست که درس و استاد منتخب باید درس اصلی باشد و در کنار آن از درس اساتید دیگر هم استفاده شود. سیره بسیاری از علما هم همین بوده است.

خاطرنشان می شود این سخنان شب‌های ماه مبارک رمضان در مؤسسه به سوی اجتهاد در مشهد ایراد شده است.