در تبیین بیانیه گام دوم انقلاب بررسی شد: هشت مانع رشد معنویت و اخلاق در جامعه

مصاحبه اختصاصی؛ به گزارش خبرنگار دبیرخانه شورای عالی، حجت‌الاسلام و المسلمین گنابادی‌نژاد در راستای تبیین  سرفصل اخلاق و معنویت از بیانیه گام دوم انقلاب، به تبیین و توضیح هشت مورد از مهم‌ترین موانع رشد اخلاق و معنویت در جامعه پرداخت. وی در ابتدا سند گام دوم انقلاب را بسیار مترقی و سازنده توصیف کرد و گفت: به هر میزان به این سند توجه کنیم مسیر رشد و پیشرفت هموار می‌شود.

حجت الاسلام و المسلمین گنابادی نژاد در توضیح جایگاه رشد معنوی و اخلاقی جامعه در بیانیه گام دوم انقلاب گفت: مقام معظم رهبری در این بیانیه به سه مسأله یعنی خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی، اولویت داده و عنایت خاصی دارند. رشد معنویت، در اصل به مسأله خودسازی مربوط است ولی بی ارتباط با جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی هم نیست.

باور به اسلام ناب و کارامدی آن

رئیس کمیسیون تبلیغ شورای عالی حوزه علمیه خراسان، منشأ همه موانع رشد اخلاق و معنویت جامعه، و مهم‌ترین آنها را باور نداشتن به اسلام ناب و کارآمدی آن دانست و گفت: اگر هندسه معرفتی و پیش‌فرض ذهنی ما اسلام ناب باشد می‌توانیم مشکلات سر راه را شناسایی و برطرف کنیم، اما اگر به آن باور نداشته باشیم مشکلات موجود همچنان باقی خواهد ماند. ضمن احترام به دستاوردهای سال‌های گذشته انقلاب، باید بگوییم بسیاری از تلاش‌های انجام‌شده به دلیل باورنداشتن به اسلام ناب، در خور و تراز نبوده است.

تعارض سنت و مدرنیته

حجت الاسلام و المسلمین گنابادی نژاد از تعارضات سنت و مدرنیته به عنوان دومین مانع رشد اخلاق و معنویت یاد کرد و گفت: در چهل سال گذشته میان طیف‌های مختلف تجددخواهان و حامیان سنت، تعارضاتی پدید آمد. از سوی هر دو طیف، آسیب‌هایی به رشد اخلاق و معنویت جامعه رسید. در این میان مدل روشنی از مرحوم امام و مقام معظم رهبری از مسأله سنت و تجدد وجود دارد که می‌توانیم آن را پیش روی خود قرار دهیم. با این حال بخشی از هر دو طیف سنت و مدرنیته نتوانستند با این مدل همراه شوند یا اینکه همراهی آنان جزیی و نسبی بوده است.

وی هجمه به سبک زندگی ایرانی-اسلامی در چهل سال گذشته بخصوص در دهه اخیر را به عنوان یکی دیگر از موانع رشد اخلاق و معنویت جامعه برشمرد.

واسپاری معنویت خانواده به نهادها و سازمان ها

رئیس سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی، در ادامه سخنان خود به مسأله تضعیف نهاد خانواده پرداخت و گفت: منظورم از این مسأله به عنوان یکی دیگر از موانع رشد اخلاق و معنویت، مسائلی مانند سن ازدواج یا کاهش تعداد فرزندان نیست، بلکه مقصودم کم‌رنگ شدن و به حداقل رسیدن کارکردهای تربیتی و معنوی خانواده است. بسیاری از خانواده‌ها علاقه دارند نقش ها و مسئولیت‌های تربیتی و معنوی خانواده را به نهادهای بیرون از خانواده منتقل کنند. مثلا فکر می‌کنند اگر فرزند خود را در مدرسه غیرانتفاعی بگذارند دیگر مسئولیت تربیتی خاصی متوجه آنان نخواهد بود یا اگر او را به کلاس‌های فوق برنامه بفرستند، آن کلاس‌ها کمبود فعالیت‌های تربیتی خانواده را جبران می‌کنند. نمونه دیگر انجمن اولیا و مربیان است. ارتباط اولیا و مربیان، نقش و جایگاه مشخصی دارد یعنی تقویت و تکمیل تربیت دانش‌آموز با همکاری و تعامل مسئولین رسمی آموزشگاه و والدین. اما این انجمن الآن بیشتر کارکرد اداری و تدارک مالی پیدا کرده و کارکردهای تربیتی آن تشریفاتی شده است. البته انجمن‌های موفق در امور تربیتی هنوز هم هستند، اما من به نحو عموم و شائع بیان کردم.

کاهش کارکرد فرهنگی تربیتی مساجد و هیئات

حجت الاسلام گنابادی نژاد بروکراتیک و اداری و تشریفاتی شدن فعالیت‌های دیگر نهادهای فرهنگی را مانع دیگری در راه رشد اخلاق و معنویت جامعه دانست و به عنوان نمونه گفت: اکنون هیئت امنای مساجد، بیشتر کارکرد پشتیبانی مالی و تدارکاتی دارند آن هم به معنای خاصش! در حالی‌که انتظار می‌رود اتاق فکر یا عقبه حمایتی در امور فرهنگی و تربیتی و تبلیغی داشته باشند. حتی نهادهای اساسا فرهنگی مانند هیئت‌ها هم به این مشکل دچارند، حال آنکه هیئات مذهبی جزء بزرگترین و موفق‌ترین سرمایه‌های فرهنگی و معنوی جامعه هستند. برخی هیئات علاقه دارند صرفا تحت پوشش یک اداره رسمی به نام سازمان تبلیغات باشند و جنبه راهبری و حمایت فکری برای نهادهای بالادستی را از یاد برده‌اند.

انحصار دین در مناسک فردی

حجت الاسلام گنابادی نژاد نگاه قشری، حداقلی و مناسکی به دین را تحت تأثیر نگاه زاویه‌دار یا سنتی غلط به دین دانست و از آن به عنوان مانع دیگری برای رشد اخلاق و معنویت جامعه یاد کرد. وی گفت: در نگاه برخی، کارکرد دین منحصر به مناسک فردی است و برای دین در مسائل اجتماعی سهمی نمی‌بینند. از این رو وقتی مثلا جوانان در یک مراسم مذهبی شرکت کنند آن را نهایت کارکرد دین در جامعه می‌پندارند. برخی نیز تولید محصولات فرهنگی مانند تیتراژ کتاب را معیار می‌دانند، در حالی که تا وقتی ما شاخصی از کیفیت کتاب نداشته و آماری از خوانندگان و تاثیر کتاب در آنان به دست نیاوریم، از تأثیرگذاری فرهنگی کتاب نمی توانیم چیزی بگوییم.

کم توجهی به فن‌آوری های فرهنگی

استاد حوزه علمیه خراسان هفتمین مانع را آسیب‌های موجود در فن‌آوری‌ها و فرآورده‌های فرهنگی بیان کرد. وی تعبیر فن‌آوری فرهنگی را تعبیری در بیان مقام معظم رهبری دانست و گفت: مثلا ایشان راهیان نور را یک فن‌آوری فرهنگی می‌دانند. فن‌آوری‌های ما در حوزه فرهنگ با توجه به تنوع مخاطب، تهدیدها و هجمه‌ها به اندازه لازم نیست. به میزانی که در این حوزه کمبود داشته باشیم رشد معنویت ما نیز مشکلات بیشتری پیدا خواهد کرد.

فقدان برنامه ریزی گسترده برای رسانه و فضای مجازی

حجت الاسلام و المسلمین گنابادی نژاد از گسترش بی‌رویه و بی‌برنامه رسانه بخصوص فضای مجازی، به عنوان هشتمین و آخرین مانع در سخنان خود یاد کرد و گفت: اگر از تحلیل آسیب‌های رسانه و فضای مجازی به راحتی بگذریم و تنها یک سری طراحی‌ها جزئی داشته باشیم، واقعا نمی‌توانیم به شرائط مطلوب رشد اخلاقی برسیم. با برنامه‌های جزئی نمی‌توانیم با تهدیدهایی که متوجه اسلام و انقلاب و کیان خانواده و باورها و نگاه توحیدی جامعه است مقابله کنیم.

وی در پایان یادآوری کرد که وجود این موانع به این معنا نیست که مشکلات پیش رو سبب توقف رشد معنویت یا عقب‌گرد ما بوده است. ابدا چنین چنین مقصودی نداریم، بلکه منظور ما ترسیم راه رشد و تسریع پیشرفت معنویت و اخلاق جامعه است.

کد خبر: 2570