نقش مراکز تخصصی آموزشی حوزوی خراسان در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب (۲)

مصاحبه اختصاصی: به گزارش خبرنگار دبیرخانه شورای عالی حوزه علمیه خراسان، حجت‌الاسلام‌والمسلمین افضل‌آبادی مدیر مرکز تخصصی مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد در مصاحبه اختصاصی نقش آن مرکز را در تحقق بیانیه گام دوم انقلاب تبیین کرد که در ذیل می‌آید:

خبرنگار: لطفاً جایگاه مرکز تخصصی مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی را در تحقق بیانیه گام دوم بیان فرمایید.

بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری را بیشتر یک راهبرد است که یک نگاه به گذشته و دو نگاه به حال و آینده دارد. نامه‌ای که مقام معظم رهبری به جوانان اروپایی نوشتند حاکی از یک نظام فکری راهبردی است. نقطه محوری فعالیتهای این مرکز و موسسه با بیانیه گام دوم در همین راهبرد است. وقتی نگاه رهبری راهبردی است ما هم همین نگاه راهبردی را در فعالیت‌های موسسه باید داشته باشیم. هدف مرکز در فعالیت‌های علمی پژوهشی بحث مذاهب کلامی و خصوصاً نقد سلفیه و وهابیت است. ناصر السعید کسی بود مثل خاشقچی در عربستان که او را نیز سر به نیست کردند. یک کتاب به نام تاریخ آل سعود دارد. او از عربستان فرار کرد و به لبنان رفت و آنجا او را کشتند و در دریا انداختند. او چندین سال قبل از اتفاقات سوریه حوادث سوریه را پیش بینی کرده بود. او باغی بیرون شهر داشت و روزهای تعطیل بیرون شهر می‌رفت. می‌گوید: هر باری که بیرون شهر می‌رفتم می‌دیدم اوضاع فرهنگی و مذهبی مردم تغییر می‌کند. یک روز دیدم مردم ریش‌ها را بلند می گذارند و سبیل‌ها را می تراشند. ماه بعد رفتم می‌دیدیم شلوارها کوتاه شده. ماه بعد رفتم می‌دیدم همه لباس مشکی پوشیدند. بعدها رفتم می‌دیدم پارچه لااله الا الله درب خانه‌هایشان نصب کردند در آن زمان پیش بینی می کند که من وضعیت خوبی برای سوریه تصور نمی کنم. وضعیت فرهنگی و مذهبی دارد تغییر می‌کند. امروز این نشانه‌ها در اقصی نقاط کشور ما دارد مشاهده می‌شود و بر اساس همین نشانه‌ها ما باید راهبردمان را تعیین کنیم که در آینده چه اتفاقاتی خواهد افتاد.

توجه به دشمن‌شناسی در بیانیه گام دوم

بخشی از بیانیه گام دوم دشمن‌شناسی است و کوتاه نیامدن و ایستادن. دشمن‌شناسی یعنی رصد کنیم که دشمن حرکتش را کجا شروع کرده و چه افقی را پیش روی خود قرار داده است، ما هم بر اساس حرکت او باید حرکت خودمان را تنظیم کنیم و نگاه راهبردی مقام معظم رهبری اینجا به ما کمک می‌کند.

نسبت فعالیت موسسه با بیانیه گام دوم راهبرد آینده پژوهانه حرکت طرف مقابل است. استراتژی موسسه دشمن‌شناسی است. آنچه ناصر السعید می‌گفت دارد به نشانه تبدیل می‌شود. فکر سلفیه یک فکر سیالی است. شما فکر نکنید که مثلاً در عراق و سوریه سلفیه را نابود کردند، نه این نابود نمی‌شود، یک پیشینه تاریخی 1400 ساله دارد. هر جا که فضا ببیند همان‌جا رشد می‌کند. ممکن است در آسیا با پیگیری‌های نیروهای نظامی سلفیه سرکوب شود ولی اگر در آفریقا فضا ببیند آنجا می‌رود یا اگر در افغانستان فضا ببیند به افغانستان می‌رود. اگر در کشورهای تازه استقلال‌یافته فضا ببیند آنجا می‌رود و ایران خودمان هم قطعاً بر اساس ضربه‌ای که از ایران خورده ممکن است به ایران بیاید. شما می‌بیند ولایت خراسان یکی از ولایت‌های ادعایی داعش بود. ما داعش عجم داشتیم. پس بر اساس همین حرکتی که آن‌ها دارند ما باید راهبردمان را تعیین کنیم.

خبرنگار: گسترش مؤسسات تا چه حدی به تحول حوزه و آینده حوزه کمک می‌کند؟

ایجاد یک مرکز و یک موسسه و یک‌رشته تخصصی تحول ایجاد نمی‌کند؛ بلکه تنظیم یک رشته باید بر اساس نیاز خارجی و واقعیت بیرونی جامعه انجام شود. اما آیا تنظیم رشته ها و یا راه‌اندازی مراکز و موسسات تخصصی، بر اساس آن نیاز و واقعیت بیرونی ما هست یا نیست؟ قطعاً روش سابق یعنی روش عمومی حوزه جوابگوی جامعه علمی امروز نیست.

تنظیم درختواره رشته های تخصصی توسط شورای عالی

تخصص محوری در علوم بر اساس وضعیت موجود و آینده جامعه اسلامی باید در دستور کار قرار بگیرد و لازمه این کار این است که ابتدا درختواره رشته های تخصصی تنظیم شود. باید یک نیازسنجی کنیم. باید درختواره‌ای از نیازمندی‌های علوم اسلامی انسانی در جامعه تنظیم شود که نیازها تا صدسال آینده در آن دیده شود. نکته مهم در رشته تخصصی این است که باید یک ایده محوری داشته باشد.اگر شورای عالی می‌خواهد به رشته‌های تخصصی مجوز دهد باید ملاکش درختواره ای باشد که براساس نیاز سنجی و آینده نگری تنظیم شده است. روش اهل‌بیت علیهم السلام و علماء سلف نیز این بود که دقیقاً بر اساس تخصیص محوری و نیازسنجی شاگردانشان را تربیت می‌کردند. از امام صادق علیه‌السلام روایت است که در بحث شیمی جابر بن حیان را پرورش دادند. در بحث کلام و امامت هشام بن حکم را تربیت کردند. در بحث کلام مؤمن طاق را تربیت کردند که الآن مخالفین به او می‌گویند شیطان طاق و مناظرات عجیبی دارد. در فقه زراره را، در حکمت و زیست‌شناسی مفضل را، در قرآن حمران بن اعین را، در ادبیات و علوم ادبی ابان را تربیت کردند. الآن ما در کلام چقدر مجتهد داریم؟ اگر در فقه که دایره اش فعل مکلف است نیاز به رساله و مجتهد داریم در علم کلام که فقه اکبر است و دایره اش عقیده و اندیشه انسان است نباید مجتهد داشته باشیم؟

توجه به استاندارهای لازم در اجرای رشته‌های تخصصی

رشته‌های تخصصی سه بخش دارد: برنامه و محتوا، مدیرتی که به دنبال اجرای ایده محوری در آن رشته است و طلاب و دانش پژوهان. این سه باید دقیقاً هم‌افق و هم‌راستای هم باشند. اگر رشته تخصصی را شورای عالی مصوب می‌کند، مراکز مدیریت برای اجرا باید به کسانی اجازه اجرای آن رشته را بدهد که آن ایده محوری و تخصص لازم را داشته باشند. در سطح مدیریتی ما سه نوع مدیر داریم: مدیر اجرایی، مدیر عملیاتی و مدیر راهبردی.مدیریت مراکز تخصصی باید مدیریت راهبردی باشد تا بتواند در افق بیانیه گام دوم رهبر معظم انقلاب جابگیرد.

نگاه رهبری آینده‌نگری است

اگر نگاه مقام معظم رهبری راهبردی است مؤسسات نیز باید نگاهشان راهبردی باشد. آیا آن مجری که نشسته پشت میز و اجرا می‌کند نگاهش راهبردی هست؟ آن مدیری که در حوزه عملیات است و دارد کار انجام می‌دهد آیا نگاهش راهبردی است؟ سیستم  نگاه رهبری آینده را می‌بیند و آینده‌نگری است یک نگاه به گذشته و دو تا نگاه به حال و آینده.من مدیریتی که در موسسه نشسته است و هدایت می‌کند صرف اینکه سرفصل‌ها را به استاد بدهد و استاد بیاید تدریس کند و برود خروجی می‌دهد؟ آیا آن نگاه راهبردی رهبری تحقق می‌یابد؟ نگاه رهبری دشمن‌شناسی است. رهبری که نمی‌آید برای ما راهبرد سلفیه را بچیند. او راهبردهای کلان را می‌دهد. او پیام می‌دهد که اگر می‌خواهی حرکت کنی باید حرکتت را بر اساس حرکت‌های دشمن تنظیم کنی و گام‌به‌گام پیش بروی. حضرت امیر المومنین علیه‌السلام در نهج‌البلاغه می‌گوید: فوالله ما غزی قوم قط فی عقر دارهم الا ذلوا . به خدا سوگند، هر ملتی که درون خانه خود به دفاع در مقابل دشمن بپردازد ذلیل خواهد شد. اینکه رهبری مرز دفاع را در سوریه می‌گذارند نه کرمانشاه این راهبرد است.

خبرنگار: طلاب از چه سطحی وارد رشته‌های تخصصی شوند؟

شالوده اصلی حوزه فقه و اصول است و باید حفظ شود. طلاب و استادانی که از فقه و اصول قوی برخوردارند، در رشته های تخصصی از جمله مذاهب و نقد سلفیه موفق هستند. پس فقه و اصول باید در اولویت باشد، یعنی نباید بگذاریم طلبه در این بخش آسیب ببیند باید یک دور سطح را طلبه خوب بخواند یک دوره نظام‌مند و بعد با آن بن مایه فکری که در فقه و اصول بدست آورده است و تا حدی قدرت استنباط پیدا کرده است وارد رشته تخصصی شود. نکته اساسی اینکه فقه لازم است ولی کافی نیست.

از اینکه وقتتان را در اختیار ما گذاشتید سپاسگزاریم.

کد خبر: 2571