عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم: سیاست‌گذاری برای فردای جهان باید در امور حوزه گنجانده شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با دبیرخانه شورای عالی حوزه علمیه خراسان: سیاست‌گذاری برای فردای جهان باید در امور حوزه گنجانده شود

 حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد غروی، فرزند آیت الله سیدمحمدرضا غروی‌ از اعضای جامعه مدرسین، عضو شورای‌عالی حوزه‌های علمیه، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، استاد دانشگاه‌های تهران و شهید بهشتی در سال‌های 61 تا 79 بوده است. عضو هیأت‌ علمی‌ در گروه‌ تفسیر پژوهشگاه‌ اندیشه‌ و فرهنگ‌ و از محققین روان‌شناسی در پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مؤسسه اسراء در زمینه تدوین تفسیر تسنیم است. وی در زمینه‌ روان‌شناسی‌، جامعه‌شناسی‌، تفسیر و... دارای تألیفات ارزشمندی می‌باشد. در گفتگوی پیش رو به مسایل مختلف حوزه، رابطه بین حوزه و مسائل سیاسی، بایدها و نبایدهای تحول در حوزه، پیش‌بینی آینده حوزه و... پرداخته شده است که متن آن را در ادامه می خوانید؛

 انقلاب اسلامی چه تاثیری در نقش آفرینی حوزه‌های علمیه در عرصه‌های سیاسی کشور و جهان داشته است؟

حوزه‌های علمیه در گذشته ورود چندان جدی در مسائل سیاسی روز به حدی که مورد انتظار و تغییرات در جامعه‌ی آن روز بود، نداشتند. هرچند حوزویان اجمالاً از مسائل سیاسی کشور بی‌اطلاع نبودند و عملاً موضع‌گیری آن‌ها در مسائل مختلف کشور در دهه‌های پیشین درنهایت منجر به آغاز نهضت مبارزه با رژیم پهلوی و پیروزی انقلاب اسلامی شد. حوزه‌های علمیه ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مانند سایر نهادهای علمی، آموزشی و پژوهشی با توجه به تغییرات سیاسی و فرهنگی دنیا، عملاً و به‌صورت مستقیم در مباحث ورود کرده و جریانات و مسائل سیاسی را موردتوجه و تحلیل‌های دقیق قراردادند، درنتیجه این‌گونه نیست که حوزه برکنار از مسائل و جریانات سیاسی باشد یا از عملکرد جناح‌های سیاسی در داخل کشور یا وقایع سیاسی دنیای خارج بی‌اطلاع باشد.

خوشبختانه امروزه حوزویان از امکانات وسیعی برخوردارند، دسترسی به فنّاوری‌های روز و بولتن‌ها و مقالات مختلف، عرصه را برای حضور هر چه بهتر حوزویان و تأثیرگذاری بر جریانات سیاسی و فعالیت‌های مختلف سیاسی کشور فراهم کرده است. حوزه‌ها در راستای تبیین هر چه بیشتر و بهتر آینده ارتباط قابل قبولی با رسانه‌ها و روزنامه‌های مختلف کشور دارند؛ به‌نحوی‌که می‌توان گفت براثر همکاری‌های انجام‌شده رشد سیاسی حوزه با گذشته قابل‌مقایسه نیست.

در گذشته تعداد محدودی از علما، فضلا و بزرگان دینی همانند امام خمینی (ره) در خصوص مسائل سیاسی موضع‌گیری می‌کردند و قاطبه حوزه علمیه و طلاب و اساتید در جریان ریز مسائل یا نبودند یا ورود پیدا نمی‌کردند؛ لذا حضور حوزه در مسائل سیاسی به‌اندازه حضور امروز و توجه به آینده سیاست کشور و برنامه‌ریزی برای آینده بهتر سیاسی جامعه اسلامی نبوده است. امروز طلاب و اساتید و علمای معزز حوزه‌های علمیه کشور با جریانات سیاسی، مواضع و عملکرد آن‌ها آشنا هستند؛ کما اینکه در موضوعات سیاستهای خارجی نیز ورود می‌کنند و از ورود به آن منعی ندارند.

 حوزه برای تاثیرگذاری حداکثری در عرصه سیاسی کشور و جهان چگونه باید برنامه‌ریزی کند؟

برخی از طلاب حوزه علمیه موضوعات دنیای سیاست اعم از داخلی یا خارجی را از طریق آموزش‌های کلاسیک با ورود به رشته‌های مختلف سیاسی تخصصی دنبال می‌کنند تا تحلیل امور روز جهان و سیاست‌گذاری برای فردای جهان نیز در امور مورد نظر حوزه گنجانده شود. این ورود کارشناسانه طلاب به مسائل سیاسی است که زمینه نقد و بررسی مسائل سیاسی روز را به‌صورت علمی فراهم می‌نماید.

حوزه در این زمینه رشد خوبی داشته و عملاً در مسائل سیاسی ورود قابل‌توجهی داشته است. هرچند باید با اهمیت بیشتری نسبت به مسائل ورود کند و جایگاه خود را در عرصه سیاست دنیای آینده و تأثیرگذاری نظام اسلامی در عرصه سیاست فردای جهان بیش‌ازپیش موردتوجه قرار دهد؛ بخصوص در زمینه‌هایی که جنبه علمی دارد.

خوشبختانه حضور طلاب در دوره‌های مختلف تحصیلات تکمیلی و ایجاد مؤسسات جانبی با اولویت محورهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی این امیدواری را ایجاد می‌کند که طلاب در دنیای پیش رو در عرصه‌های مختلف ازجمله روابط سیاسی داخلی یا خارجی حرفی برای گفتن داشته باشند. هرچند که برخی خواهان حضور بیشتر حوزه در تصمیم‌گیری‌هایی مثل برجام و... هستند اما با توجه به اینکه حوزه نمی‌تواند به‌عنوان یک تشکل آموزشی و پژوهشی به دولت مشق کند، چه‌بسا شاید مصلحت کشور هم در ورود طلاب و حوزه‌های علمیه به چنین فضاهایی نباشد؛ اما ایجاد مؤسسات علمی برای آینده حوزه و تبیین بایسته‌های سیاسی موردنظر جامعه در داخل حوزه بسیار مهم است و می‌تواند افق‌های روشنی را در پیش روی سیاست ورزی نظام اسلامی با جهت‌دهی حوزه‌های علمیه قرار دهد.

 حوزه انقلابی چه حوزه‌ای است و چه مختصاتی دارد؟

حوزه انقلابی، حوزه‌ای است که به اصل نظام اسلامی توجه دارد و آن را از خودش می‌داند و معنای این امر این است که حمایت و دفاع را عنداللزوم داشته باشد و در عین حال مسایل مربوط به نظام را رصد کند. اگر اشتباهات و مشکلاتی وجود دارد تذکر بدهد و نقد و بررسی کند. معنای حوزه انقلابی این نیست که تا مسئله‌ای رخ داد همه بیرون بریزیم و داد و بیداد کنیم، معنای حوزه انقلابی این است که حوزه نیازهای انقلاب و نظام را بداند و این نیازها را پشتیبانی کند. به وقت خودش حمایت و دفاع کند اما صرف این‌که در مقاطعی حضور داشته باشیم و شعار بدهیم به معنای حوزه انقلابی نیست. حوزه از آن جهت که حوزه است، با یک محله‌ای که انقلابی است و از مردم عادی تشکیل شده، متفاوت است. حوزه انقلابی باید نقش خود را در دفاع و حفظ نظام ایفا کند، به عبارت دیگر اگر ما از امکانات استفاده کنیم و برای معارف الهی سرمایه‌گذاری کنیم، ولی به بعد اسلامیت نظام کمک نکنیم، در این صورت حوزه انقلابی نخواهد بود، انقلاب یک‌ سازه اجتماعی است. در بیان دینی، ما از آن به به‌عنوان جهاد و مجاهدت یاد می‌کنیم، یعنی لو دارالامر بین منافع شخصی و آبرو و جان ما و دین، باید دین حفظ بشود. در واقع حوزویان در مجموع وظایفی دارند تا در خدمت دین باشند و اهداف دینی برای آن‌ها بزرگ‌ترین هدف و هدف اولیه است و باید در این رابطه ریسک و خطر کنند و تمام تلاششان را برای حاکمیت دین به کار بگیرند که دین در این حکومت ورود پیدا کند و از این حکومت در جنبه‌های دینی و معرفتی صیانت کنند. این فهم من از حوزه انقلابی است و مقام معظم رهبری هم چیزی غیر از این در نظرشان نیست و بر این مطلب تکیه می‌کنند که علت محدثه انقلاب حوزه است و باید علت مبقیه آن هم باشد که اگر نباشد، به انقلاب آسیب می‌رسد و انقلاب به انحراف کشیده می‌شود.

*نظر حضرت‌عالی راجع به مباحث تحول در حوزه چیست؟

سالیان سال است که برای تحول در حوزه کار می‌کنند، ولی متأسفانه گاهی گمان می‌کنیم تحول در حوزه مانند این است که رنگ این پارچه که سفید بوده است را باید به مشکی تغییر دهیم، در حالی‌که تحول در حوزه به این معنا نیست که ارزش‌های مثبت آن را کنار بگذاریم. اگر بخواهیم تحول در حوزه را ترسیم کنیم، باید وضعیت الآن حوزه را با قبل از انقلاب در امور مختلف مقایسه کنیم، رشته‌های تخصصی و نظامات مختلفی که در حوزه پایه‌ریزی شده است بررسی شود، البته ما محدودیت‌های مختلفی داریم که باید در آن بخش‌ها کارهایی را انجام بدهیم که هزینه‌هایی دارد و آن هزینه‌ها گاه موجب وابستگی حوزه به دولت با شائبه آن خواهد شد، وگرنه کارهایی که در زمینه تبلیغ، در زمینه حوزه‌های شهرستان‌ها و دروس و برنامه مختلف حوزه کار شده بسیار خوب است. در حال حاضر در حوزه مشغول تحول در متون درسی هستند که این کارها نیاز به زمان دارد و این‌طور نیست که تحول در حوزه یک شبه اتفاق بیفتند.

*بیست سال آینده چه جایگاهی برای حوزه می‌توان تصویر کرد؟

اگر بخواهیم جایگاه حوزه در بیست سال آینده را ببینیم، نیاز به این دارد که شما وضعیت دنیا و کشور را در بیست سال آینده ترسیم و آن‌گاه نقش حوزه را بررسی کنید. اجمالاً می‌توانیم بگوییم که برنامه‌ای برای چشم‌انداز حوزه تهیه شده است که باید بر اساس آن چشم‌انداز راهبردهایی را داشته باشیم و بر اساس آن‌ها نظام‌سازی و برنامه‌ریزی نمود. حاصل این است که ما با توجه به متغیرهایی که در کشور و دنیا اتفاق می‌افتد پیش خواهیم رفت که همه این‌ها منوط به این است که امکانات برای حوزه فراهم بشود و امکانات امروزی ما بسیار محدود است.

 کد خبر: 2645