قائم‌ مقام موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی رحمت الله علیه قم : مصاف سنگین فرهنگی حوزه‌های علمیه با دشمن در آینده حتمی است.

حجت الاسلام والمسلمین محمود رجبی استاد حوزه علمیه قم وظایف حوزه علمیه را در نبرد فرهنگی دشمن با نظام اسلامی در آینده مورد تحلیل قرار داده است. ایشان سال ها از درس خارج آیات عظام بهجت(رحمت الله علیه)، شيخ كاظم تبريزى(رحمت الله علیه)، شيخ مرتضى حائرى(رحمت الله علیه)، وحيد خراسانى، محمد شاه‌آبادى(رحمت الله علیه) بهره برده است. تفسیر موضوعی را از محضر آیت الله مصباح (مدظله العالی) فرا گرفت. مباحث کلام اسلامی را نزد آيت‏ الله صلواتى و آيت‏ الله حسينى كاشانى آموخت. او در طى اين سال ها از درس اخلاق حضرات آيات علی مشكينى و محمدتقی مصباح يزدى و حسین مظاهری بهره برده است.متن حاضر گفتگوی خبرنگار دبیرخانه شورای عالی حوزه علمیه خراسان با ایشان درباره مختصات فعلی و شاخصه‌های حوزه مطلوب در آینده است که از منظرتان خواهد گذشت:

- اگر حوزه‌های علمیه بخواهند در جامعه اسلامی در دنیای آینده تأثیر مطلوبی برجای بگذارند، بایستی چه مؤلفه‌هایی توجه کنند؟
اولین نکته در شناخت هر چه بیشتر حوزه از آیندۀ پیش رو، اهتمام به آگاهی از وضعیت کنونی جهانی، امکانات و فناوری‌های روز است؛ چراکه بر این اساس با پیش‌بینی‌ آینده می‌توان با نیازها و ضرورت‌های احداث‌شده جدید دنیا آشنا و برای پاسخگویی به آن اقدام نمود. بی‌شک حوزه علمیه برای روشن بودن فردای پیش رو، باید به سؤالات مهمی پاسخ دهد که از آن جمله می‌توان به سمت‌وسوی حرکت فرهنگی، اقدامات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و حتی اقتصادی در آینده اشاره کرد. حوزه باید شناخت عمیق و ژرفی از نیازها و ویژگی‌های جهان پیشِ‌رو داشته باشد تا بر اساس آگاهی به‌دست‌آمده، با شناخت از ارتباطات جهانی و فرهنگ‌های غلبه یافته، راه‌های تهاجم دشمن را شناسایی کند و چونان سدی محکم در برابر آن بایستد. قطعاً نحوه تصمیم‌گیری حوزه علمیه برای آینده جامعه اسلامی، منوط به شناخت و آگاهی هر چه بیشتر از واقعیت‌های روز دنیاست، در غیر این صورت حوزه نمی‌تواند هماهنگ با نیازهای دنیا حرکت و برای آن پاسخ و روش‌های قابل‌توجهی به مخاطبان خود ارائه دهد.
- مباحث فرهنگی از جمله موضوعاتی است که رهبر معظم انقلاب در طول سال‌های گذشته بارها و بارها بر آن تأکید داشته‌اند و به نظر می‌رسد با گذشت زمان روزبه‌روز بر دامنه شبیخون یا جنگ فرهنگی دشمن با جامعه و نظام اسلامی افزوده می‌شود، از نظر شما نقش حوزه علمیه در کاهش خطرات تهاجم فرهنگی با توجه به نوین شدن ابزارها و تنوع برنامه‌های ضد فرهنگ دینی چیست؟
موضوع مهم دوره ما که روزبه‌روز بر اهمیت آن افزوده می‌شود، تغییر تاکتیک دشمن در مواجهه با کشورها و ملت‌های مسلمان بخصوص نظام جمهوری اسلامی است. رویارویی فرهنگی به‌جای رویارویی فیزیکی، جنگ و درگیری نظامی راهکاری است که دشمن را به این نتیجه سوق داده که با توسل به آن می‌توانند شکست نظام و انقلاب را محتمل کنند. سرمایه‌گذاری بر مسائل فرهنگی و تبدیل آن به ضد فرهنگی موضوعی است که دشمن با تمام وجود دنبال می‌کند؛ لذا دشمن با توسل به توسعه فناوری‌های نوین که به‌آسانی و به‌صورت رایگان، در کشورهای جهان سوم رواج می‌دهد، به دنبال تلقین موضوعات فرهنگی موردنظر خود است؛ بنابراین از طریق گسترش پایگاه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی، به‌عنوان استفاده مردم دنیا از ابزارهای علمی اما با هدف سلطه فرهنگی، به دنبال تحمیل برنامه‌های خود بر مسلمانان است. متأسفانه سرمایه‌گذاری و تمرکز دشمن بر این موضوع مهم، منجر به ایجاد تغییراتی در عرصه مبانی فکری و هنجاری‌های اخلاقی در برخی از جوامع اسلامی شده است. دشمن به‌خوبی می‌داند سرمایه‌گذاری بر مقوله‌های فرهنگی آسان‌تری راه برای رسیدن به اهداف است؛ لذا با تمام امکانات برای مقابله با فرهنگ اسلامی بسیج شده است. طبیعی است که حوزه‌های علمیه با سرمایه‌گذاری دقیق بر موضوعات فرهنگی باید در برابر تهاجمات برنامه‌ریزی‌شده فرهنگی دشمن بایستند. هرچند که انتظار می‌رود مسئولین نظام اسلامی و مدیران نهادهای انقلابی در این عرصه به یاری حوزه علمیه بشتابند تا با ما هم‌افزایی نیروها و همراهی و همدلی و تکیه بر آموزه‌های دینی و فرهنگ دینی در جنگ فرهنگی دشمن موفق و سربلند باشیم.
- مهم‌ترین حوزه‌ای که دشمن در عرصه جنگ فرهنگی موردتوجه دارد و برای فردای نه‌چندان دور به دنبال آسیب زدن به آن است را در چه محورهایی ارزیابی می‌کنید؟
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده دشمن بر آن است تا در عرصه فرهنگی بیشترین تمرکز خود را معطوف به حوزه مبانی فکری و مبانی اعتقادی دینی کند، دشمن با ایجاد بیشترین شبهات و تهاجمات در محورهای یادشده، به دنبال حصول نتیجه برای خود است. ایجاد شبهات در خصوص قرآن کریم و مسائل اخلاقی و آموزه‌های دینی محورهایی است که حوزه علمیه باید خود را برای پاسخگویی به آن روزآمد و مجهز کند. حوزه باید شناخت کاملی از مبانی فکری دشمنی که به مصاف ما می‌آید، داشته باشد و تنها خود را مکلف به پاسخگویی شبهات نکند، بلکه سیاست تهاجم به فرهنگ غربی و مبانی فرهنگ غربی را نیز اتخاذ کند تا در این مصاف دست برتر داشته باشد و از حالت انفعالی به حالت فعال تبدیل شود. آنچه حوزه‌های علمیه در مبانی فکری به‌عنوان اصلی‌ترین عامل زیر بنایی باید بدان توجه داشته باشند را می‌توان شناخت و تبیین صحیح ریشه‌های معرفت‌شناسی، هستی شناختی، جامعه‌شناختی، روش‌شناختی و انسان‌شناختی عنوان نمود. عرصه‌های یادشده مهم‌ترین بخش‌هایی است که دشمن در آن سرمایه‌گذاری کرده است.
- معتقد هستید شیوه عمل حوزه علمیه و تأثیرگذاری حوزه در دنیای آینده باید متفاوت از شیوه و روشی که تاکنون در نوع آموزش و پژوهش و حتی در تعامل با جامعه داشته است باشد؟
بله. قطعاً دنیای آینده با دنیای امروز متفاوت است؛ ازاین‌رو آنچه مهم است، تشخیص بخش‌هایی است که دشمن در آن سرمایه‌گذاری کرده است، وقتی به این مهم برسیم، دیگر حوزه‌های علمیه تمام‌وقت خود را به تبیین فقه و اصول اختصاص نمی‌دهند، هرچند که پرداختن به مقوله‌های یادشده بسیار مهم است، اما اکتفا به این آموزش‌ها و پژوهش‌ها نمی‌تواند دست دشمن را کوتاه و تأثیرگذاری دشمن را کاهش دهد؛ لذا اگر حوزه‌های علمیه در کنار آموزش‌های فقهی و دینی مجهز به علوم روز نباشند، باید منتظر روزی باشند که دشمن زیربناهای جامعه اسلامی را نشانه بگیرد و آن را ویران کند. این مسئله زمانی محقق می‌شود که حوزه‌های علمیه تنها به مسائل روبنایی توجه کرده باشند و مسائل زیربنایی دنیای آینده را به‌حساب نیاورده باشند.
در عرصه‌های عنوان‌شده لازم است تا حوزه‌های علمیه با ورود به بحث‌های مهم ارزش‌شناختی و جامعه‌شناختی آنچه را که صحیح است دنبال و به جامعه بیاموزند، آنچه در دانشگاه‌ها به‌عنوان مبانی جامعه‌شناختی آموزش داده می‌شود متأسفانه مطلوب نظام اسلامی نیست. مقصود ما از مبانی جامعه‌شناختی، فلسفه علوم اجتماعی است و حوزه باید به این مهم مجهز شود، در این عرصه محقق تربیت کند و با واکسینه کردن جامعه اعم از قشر دانشگاهی و غیردانشگاهی جامعه را به سمت صحیح و مطلوب هدایت کند.
- حوزه‌های علمیه در راستای فرهنگ‌سازی دینی در دنیای آینده چه شاخص‌ها و مؤلفه‌هایی را باید مدنظر قرار دهند تا تمدن اسلامی موردتوجه مقام معظم رهبری در بهترین و متعالی‌ترین شکل ممکن محقق شود؟
توجه حوزه‌های علمیه به پرورش طلاب انقلابی و استفاده از آن‌ها در همه سطوح جامعه بخصوص در مدارس و افزایش ارتباط آن‌ها با دانش‌آموزان می‌تواند منجر به تقویت بنیان‌های اسلامی جامعه شود. متأسفانه تاکنون از این ظرفیت به‌خوبی استفاده نشده، اگر از این ظرفیت استفاده مطلوب به عمل‌آورده شود دشمن خلع سلاح می‌شود و ما با حالت تهاجمی در برابر فرهنگ غربی ایستادگی خواهیم کرد. نکته دیگری که در توجه حوزه‌های علمیه به آینده بسیار حائز اهمیت است، روشنگری و سرمایه‌گذاری برای افزایش بصیرت اجتماعی مردم است. بصیرت اجتماعی موضوعی بسیار مهم و حیاتی برای حفظ نظام اسلامی است، در صورتی نظام اسلامی محفوظ باقی می‌ماند که مردم، مدیرانی ولایی را به عرصه خدمتگزاری دعوت و انتخاب کنند، مدیرانی که بیش از هر چیزی دغدغه فرهنگ دینی، سعادت دنیا و آخرت مردم و ارتقای اعتقاد و ایمان جامعه اسلامی را داشته باشند، مدیرانی که نگاهشان معطوف به استفاده از ظرفیت‌های داخلی باشد نه تکیه بر توان دشمن.
حضور مدیرانی باصلابت و مقتدر در کنار تعالیم و پیگیری‌های مجدانه تعلیمی و تربیتی حوزه علمیه می‌تواند منجر به تقویت فرهنگ دینی و استمرار نظام اسلامی باشد. این مهم تنها در صورتی محقق می‌شود که مسئولین در کنار حوزه‌های علمیه برافزایش همدلی حاکمان با توده مردم اصرار بورزند تا انقلاب بنیان‌های مستحکم خود را برای همه دوران در برابر دشمنان نظام اسلامی ایجاد کند. اگر مقام معظم رهبری می‌فرمایند که برای رسیدن به تمدن اسلامی نیازمند به‌کارگیری و توجه به پنج مرحله مهم هستیم همه ما از حوزه‌های علمیه تا مسئولین و مردم مسئول تحقق این تمدن اسلامی خواهیم بود، مرحله اول رسیدن به تمدن اسلامی که انقلاب اسلامی است رخ داده، استقرار نظام اسلامی نیز به لطف خداوند سبحان انجام شده، برای رسیدن به سایر مؤلفه‌های تشکیل تمدن اسلامی نیازمند نقشه راهی هستیم تا رسالت خود را در ترویج فرنگ دینی و بصیرت اجتماعی کامل کنیم و با تمام توان برای هم‌افزایی نیروها به میدان آمده و با روی کار آمدن دولت اسلامی زمینه را برای روی کار آمدن تمدن اسلامی فراهم کنیم. حوزه‌های علمیه سراسر کشور باید به این نکته مهم اهتمام داشته باشند و در نظام آموزشی، پرورشی و تبلیغی خود این موضوع را محور برنامه‌های آینده قرار دهند تا مجموعه شبکه روحانیت در مراکز مختلف، با سازمان‌دهی لازم به سمت تحقق دولت اسلامی که مرحله سوم حرکت به‌سوی تمدن اسلامی است، قرار بگیرند و دنیای آینده را روشن از انوار رحمت دین الهی کنند.

 کد خبر: 2664