حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدامین پورامینی: نقطه عزیمت تفکر شیعی، ایجاد تمدّن نوین اسلامی است.

اختصاصی دبیرخانه شورای عالی حوزه علمیه خراسان:

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدامین پورامینی: نقطه عزیمت تفکر شیعی، ایجاد تمدّن نوین اسلامی است

حجت‌الاسلام‌والمسلمین شیخ محمدامین پورامینی متولد شهر مقدس کربلاست. در سال 1359 هم‌زمان با گرفتن دیپلم دروس حوزوی را در حوزه علمیه قم آغاز نمود. دروس خارج را از محضر بزرگانی چون: آیات عظام وحید خراسانی، شیخ جواد تبریزی، سید ابوالقاسم موسوی کوکبی، شیخ محمد فاضل، شیخ محمدتقی بهجت و سید محمدصادق روحانی بهره برده است. با ایشان درباره ظرفیت‌های موجود در حوزه و افق‌های پیش رو گفت‌وگو کرده‌ایم که از منظرتان خواهد گذشت. 

با توجه به‌سرعت پیشرفت فنّاوری و نیازهای روزافزون جامعه، حوزه مطلوب آینده چه ویژگی‌هایی باید دارا باشد و راه‌های حصول به این نقاط، چیست؟
حوزه‌های علمیه عهده‌دار تبیین دقیق و پرورش مروجان، و پاسداری از حریم دین هستند. وقتی‌ بزرگان حوزه‌ها حصن و دژ اسلام تلقی می‌شوند، بدیهی است که وظیفه حفظ و حراست از باورها، احکام و حتی نظامات اسلامی بر دوش ایشان نهاده شده است.
عالمی که انتظار است حصن اسلام باشد، باید نقش اثرگذار خود را در هر شرایطی در جامعه حفظ کند و توسعه بخشد و به نیازهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مردم و حکومت بیندیشد و برای پاسخ‌دهی شایسته آن اهتمام ورزد.
وقتی‌که عالمان دین، جانشینان و خلفای پیامبر(ص) تلقی می‌شوند، باید در قامت جانشینی حضرت عمل کنند و همچون ایشان، به ترویج و تبیین دین و حاکمیت سنت اهتمام ورزند و ضرورت‌ها و نیازهای مردم و جامعه را پاسخ گویند. حوزه‌ای برآمده از این عالمان دین‌باور، اثربخش خواهد بود و حیات هر جامعه نیز درگرو نقش‌آفرینی آنان است.
با درنگ در تاریخ هزارساله حوزه‌های علمیه، نقطه‌های کانونی متعدد و افتخارآفرینی به چشم می‌خورد که باید آن را باز شناخت و از امتیازات آن برای نیل به قله‌های عزت و عظمت تشیع بهره جست.
بنابراین حوزه مطلوب، یک حوزه اثربخش است که ضمن حراست از داشته‌های دینی خود، بر تبیین دقیق معارف تلاش می‌کند و پاسخگویی نیازهای جامعه است.
یکی از ویژگی‌های حوزه مطلوب «عرضه آزادانه نظرات اجتهاد فقهی» و ورود به مباحث «فقه نظام ساز» است؛ در نگاه امام خمینی، طبيعت انقلاب و نظام همواره اقتضا می‌کند كه نظرات اجتهاد فقهي در زمینه‌های مختلف آزادانه عرضه شود، البته مهم شناخت درست حكومت و جامعه است كه بر اساس آن نظام اسلامي بتواند به نفع مسلمانان برنامه‌ریزی كند.
همچنین حوزه مطلوب باید به «بیداری مردم» بیندیشد و حضور مستمر و آگاهانه آنان را در همه عرصه‌ها تضمین کند؛ در این زمینه نیز امام معتقد بودند علماي اعلام بر حجم ارشاد و رهنمودهاي خود بيفزايند و قشرهاي ميليوني مردم را متوجه طرق نگهباني از اسلام و احكام مقدسه آن و حراست از جمهوري اسلامي نمايند و به توده‌های متعهد ميليوني اسلامي لزوم تشریک‌مساعی در تمام امور كشوري و لشكري و اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي را گوشزد نمايند.

برای آنکه حوزه بتواند سکان‌دار حل چالش‌ها و مسائل باشد و نیازهای جامعه را پاسخ بدهد چه چشم‌انداز و فرآیندی را برای عملکردهای خود باید برگزیند؟
نقطه عزیمت تفکر شیعی، ایجاد تمدّن نوین اسلامی است و بدیهی است این تمدن زمینه‌ای برای طلوع خورشید ولایت حضرت بقیه‌الله(عج) خواهد بود. حوزه‌ها باید سکان‌دار حرکت اندیشه و حاکمیت شیعی برای نیل به این قله باشکوه باشند؛ راه سختی در پیش است؛ پاسخ به نیازهای فکری و معرفتی، فراهم کردن بسترهای رشد اندیشه، مدیریت صحیح نهضت علمی، افق گشایی، جهانی اندیشی و از همه مهم‌تر بانشاط نگه‌داشتن مردم در همه عرصه‌های دینی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی، از رسالت‌های مردان دین و حوزه‌های علمیه است.

حوزه تراز و انقلابی که بتواند متناسب با تغییرات و دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی کارآمد بوده و در تحولات سکان‌دار جامعه باشد، چه شاخص‌هایی دارد؟
انقلاب اسلامی، فرزند حوزه است و بخصوص حوزه علمیه قم با محوریت امام خمینی در شکل‌گیری و استمرار انقلاب در نقطه نخست جای دارد. بدیهی است حوزه باید از این فرزند پرافتخار و باعزت خود، در برابر آسیب‌های درونی و بیرونی محافظت کند و به تقویت او اهتمام ورزد.
انقلاب برآمده از حرکت انقلابی و مردمی حوزه، برکات زیادی را به همراه داشت؛ «افزایش عیار معنویت و اخلاق در فضای عمومی جامعه»، «ضمانت امنیت و تمامیت ارضی»، «استکبارستیزی» و ده‌ها امتیاز دیگر از آورده‌های مادی و معنوی انقلاب اسلامی است. بدیهی است نقش حوزه‌ها در حفظ و استمرار و توسعه این دستاوردها بایسته و مضاعف است.
از این نکته نیز نباید غافل بود که حوزه همچنان که مهد انقلاب است، رشد، بالندگی، دانش‌گستری و جهانی‌اندیشی خود را مرهون حیات چهل‌ساله انقلاب، تلاش خستگی‌ناپذیر امام، مدیریت شایسته مقام رهبری و جان‌فشانی شهیدانی دارد که خون خود را برای استواری و ماندگاری نهضت تقدیم کردند، حراست از چنین انقلابی برای همه حوزویان بایسته است.

حوزه در آینده با چه مخاطراتی روبه‌روست؟
حوزه علمیه کانون عقلانیت شیعه و مهد انقلاب اسلامی است و باید هماره نقش اثرگذار خود را در تحولات علمی و اجتماعی پاس دارد و طبیعی است به دلیل حساسیت مأموریت و رسالت، حوزه‌ها با خطراتی نیز روبرو هستند که بصیرت، ذکاوت، دوراندیشی و تدبیر همه حوزیان، اساتید برجسته و بخصوص نسل جوان و انقلابی حوزه را می‌طلبد.
چند خطر ممکن است هویت حوزه را به مخاطره اندازد و آن را از کانون اثرگذاری دور سازد که این خطرات را نسبت به سه ساحت می‌توان در نظر گرفت:
1. نسبت با انقلاب اسلامی: انقلابی بودن و دفاع از نظامی که پرچمش اسلام و قانونش فقه شیعه و معمارش مرجعی چون امام است، از امتیازات بزرگان حوزه است و مراجع بزرگوار تضعیف این نظام را به هر کیفیتی حرام قطعی می‌دانند. مع الاسف انگیزه‌ها و طرح‌هایی برای «انقلاب ‌زدایی» از حوزه علمیه به چشم می‌خورد که خطری برای حوزه‌ها و نظام اسلامی خواهد بود؛ آن‌گونه که مقام معظم رهبری می‌فرمودند اگر بخواهیم نظام اسلامی همچنان «اسلامی و انقلابی» بماند باید حوزه علمیه، «انقلابی» بماند؛ زیرا اگر حوزه علمیه انقلابی نماند، نظام در خطر «انحراف از انقلاب» قرار خواهد گرفت ایشان تأکید دارند که هیچ‌کس در عالم روحانیت، اگر انصاف و خرد را میزان قرار بدهد، نمی‌تواند خودش را از نظام اسلامی جدا بگیرد ... این‌که یک آقائی در یک‌گوشه‌ای عبایش را بکشد به کول خودش، بگوید من به کارهای کشور کار ندارم، من به‌نظام کار ندارم، افتخار نیست؛ این ننگ است. ازاین‌رو باید با فکر و تدبیر و برنامه‌ریزی حکمت‌آمیز، با این خطر مقابله شود تا حوزه علمیه بخصوص حوزه قم همواره یک حوزه انقلابی و مهد انقلاب باقی بماند و بینش و حرکت انقلابی در آن توسعه یابد.
2. نسبت با علم: شاگردی، استادی، درس، مباحثه، تحقیق و تألیف، سکه ارزشمند حوزه است و طلاب برای اثربخشی در جامعه باید دغدغه علمی، نوآوری علمی و نشاط علمی داشته باشند، امام خمینی نسبت به افت علمی حوزه‌ها نگران بود و درس نخواندن را، از روی جهالت، سوءنیت و از القائات طاغوتی شـیـطانی می‌شمرد که می‌خواهند طلاب علوم دینی را از علوم اسلامی بازدارند تا احـکـام اسـلامی به طاق نسیان سپرده شود و محو آثار دیانت به دست خودمان تحقق پیدا کند. ایشان معتقد بود اگر یک‌وقت خدای‌نخواسته حوزه‌های علمیه ما در تحصیل و تقویت فقاهت سست شـدنـد، بدانند که این یک خیانت بزرگی به اسلام است. امام خمینی هویت علمی حوزه بر محور فقه سنتی استوار می‌دانست و تأکید داشت آن چیزى که تابه‌حال اسلام را نگه‌داشته است، همان فقه سنتى بوده است و همه همت‌ها باید مصروف این بشود که فقه به همان وضعى که بوده است، محفوظ باشد.
3. نسبت با اخلاق: حوزه‌های علمیه هماره در کنار علم بر تهذیب اخلاق شهره بودند و ازاین‌رو اهتمام اساتید به برپایی جلسات اخلاق و جدیت طلاب به شرکت در چنین دروسی از امور اساسی و محوری حوزه‌های علمیه است. باید از خطر افت و کاهش دروس اخلاقی ترسید؛ امام خمینی که استاد مسلم و شاخص دروس اخلاق حوزه علمیه قم بشمار می‌آمد بر این نکته اصرار داشت و به اساتید توصیه می‌فرمود که به هر شیوه مطلوبی بر وعظ و توصیه اخلاقی اهتمام ورزند و اینکه اخلاق باید در همه‌جا و در همه دروس، موردتوجه قرار گیرد.

کد خبر: 9696