عضو کمیسیون تبلیغ شورای عالی: ۱۰ درصد حوزویان حضور در فضاهای جهادی را تجربه کرده اند. وظیفه اصلی حوزه تأثیرگذاری بر فرهنگ مردم است.

مصاحبه اختصاصی: نقش حرکت های جهادی در خدمت خالصانه و در جهت حل مشكلات زندگی مردم امری انكار ناشدنی است. شاید هیچ نهاد و مجموعه ای به اندازه گروه های جهادی در مسیر برطرف کردن نیازهای جامعه مثمر ثمر نبوده اند. چند سالی است گروه های جهادی طلبگی متشكل از مبلغان و طلاب جوان در عرصه خدمت به مردم ایجاد شده اند و در موقعیت های گوناگون نقش آفرینی کرده اند. گفت وگوی پیش رو با حجت الاسلام والمسلمین صاحبقرانی درباره هویت گروه های جهادی طلبگی و نوع آن است که در پی می آید:

برای شروع، از پیشینه فعالیت های تبلیغی جهادی خود بگویید و اینکه با چه دغدغه ای به این عرصه ورود کردید؟ بنــده از ســال 89 به عنوان مسـئول فرهنگی در یکی از مدارس علمیه مشهد کار خود را شروع کردم. بعــد از مدتی احساس کردم کــه در کنــار فعالیت های فرهنگی باید روی هویت طلبگی طلبه ها نیز کار کنیم. ما باید طلبه ها را با هویت آینده شان آشنا کنیم تا برای طلبه ماندن و ارتقای سطح علمی و دانشی انگیــزه بیشــتری پیــدا کنند. ما به هرکــس کــه می گوییــم گــروه جهــادی را بــرای ارتقــای علمــی و هویتی طلاب راه اندازی کردیم، کسی باور نمی کند. درحالی که بنده به عنوان مسئول تربیتی و فرهنگی گروه عرض می کنم کــه انگیزه ما رشد طلاب از حیث فرهنگی و هویت طلبگی بوده است.

برای شکل دهی این هویت طلبگی به سمت ایده کار جهادی رفتید؟ بله، ما با رفقای فاضلی که در آنجا بودند به این جمع بندی رسیدیم که ما اگر بتوانیم طلبه ها را به فضایی خارج از مدرسه علمیه ببریم و با آن هــا فعالیت هــای اجتماعــی انجــام دهیــم، طلبه هــا هویــت خــود را یافتــه و انگیــزه بیشــتری بــرای خوانــدن درس هــا پیدا می کننــد و نیــز از نظــر تربیتــی و فرهنگــی روی آن هــا تأثیرگــذار اســت. ابتــدا اردوهای جهادی دهه اول محرم را راه اندازی کردیم. جالب اینجاست که ما وقتی می گفتیــم اردوی جهــادی، همــه ذهن هــا بــه ســمت ساخت وســاز می رفــت؛  ساخت وســاز؛ درحالی کــه مــا در برنامه هــا اصلا پیش بینــی نکــرده بودیم. اردوی جهادی ما در راستای احیای فضای طلبگی بود و در آن برنامه های فرهنگی و مذهبی پیش بینی شده بود. سپس این فعالیت ها را به یک برنامه تبلیغی جهادی تبدیل کردیم.

آیا در آن زمان گروه های جهادی طلبگی دیگری وجود داشت؟ بلــه، وجــود داشــت، امــا مــا ســعی کردیــم یــک مقــدار منســجم تر و بــا طرح وبرنامــه بیشــتری عمــل کنیــم. یــادم هســت زمانــی کــه مســئول فرهنگــی مدرســه بــودم، طلبه هــا می آمدنــد درد و دل می کردنــد و می گفتنــد حاج آقــا آینــده مــا چــه خواهــد شــد، مــا چــه کارکــردی در جامعــه می توانیــم داشــته باشــیم؟ یــا ایــن درس و بحث هــا بــه چــه درد مــا می خــورد؟  طلبــه ای داشــتیم کــه در حــال بیــرون؛ مثــلا رفتــن از حــوزه بــود و می گفــت حــوزه بــه درد مــن نمی خــورد و هنــوز بعــد از چنــد ســال درس خوانــدن، نفهمیــدم حــوزه چــه خاصیتــی دارد و مــن طلبه چــه نقشــی می توانــم ایفــا کنــم. یــک بخــش مسئله این بود که این طلاب توجیه نبودند که می توانند در جامعه نقش آفرینی کنند. هــدف ما این بود که این طلبه بیاید و ببیند که کارکردهای یک طلبــه در فضــای جامعــه چــه چیزهای می تواند باشد. او هویت طلبگی خود را گم کرده بود و در حال خروج از مسیر و بیرون رفتــن از حــوزه بود. اما آمد و دید و الآن الحمدلله طلبه موفقی است. ما فضای طلبگی را مقــداری باز تعریــف کردیم؛ یعنــی آن را از اینکه یک طلبه فقط می تواند منبر برود خارج کردیم و گفتیم یک طلبه می توانــد منبــر هــم نــرود، اما یــک طلبه موفق در یک روستا باشد.

تفاوت کارکرد این گروه های جهادی با فعالیت های معاونت تبلیغ حوزه چیست؟ شــأن معاونــت تبلیــغ اعــزام گــروه جهــادی نیســت زیــرا به عنــوان ســتاد، نباید کار صــف را انجــام دهــد. بنابرایــن وظیفــه معاونــت تبلیغ به عنــوان یکــی از معاونت هــای حوزه علمیه، اعــزام نیســت؛ حــوزه علمیــه مســئول تربیــت طلاب و اعــزام وظیفــه ســازمان تبلیغــات یــا دســتگاه های مســئول در ایــن زمینــه اســت. معاونــت تبلیــغ بایــد برنامه هایــی را طراحــی کنــد کــه طلبــه در بســتر ایــن برنامه هــا رشــد کنــد و نحــوه ورود بــه فضــای اجتماعــی را فرابگیــرد. ایــن معاونــت، به عنــوان یــک معیــن و کمک کننــده در تربیــت طلاب، بایــد مهارت های لازم بــرای ورود بــه عرصه جامعــه را در دوره تحصیلــی طلاب طراحــی کنــد. خاصیــت گــروه جهــادی خودجــوش بــودن آن اســت و نبایــد یــک ســازمان بالادســتی یــا حتــی ســازمان تبلیغــات آن هــا را اعــزام کنــد؛ گــروه جهــادی خودجوش اســت و ناظر بــه نیاز جامعه حرکت می کند. الآن حضرت آقــا به عنــوان امام جامعــه، اولویــت مســئله خانــواده را مطالبــه فرموده اند. بنــده به عنــوان یــک طلبــه مبلــغ، وظیفــه ام گفتمان ســازی مطالبــات امــام جامعــه اســت؛  طبیعتــا گــروه جهــادی تبلیغی بایــد بــرود این کار را انجــام دهــد و حــرف امــام جامعــه را بــه امــت برســاند. ایــن از وظایــف طلاب مبلــغ در عرصــه گفتمان سازی اســت.

الآن دغدغه هــا و اولویت هــای گروه هــای جهــادی چقــدر متناســب بــا رفــع نیازهــای مــردم هســت؟ می تــوان گفــت هم اکنــون تنهــا حــدود 20 درصــد متناســب بــا نیازهــای مــردم اســت، امــا گروه هــای جهــادی امتیــاز بزرگــی دارنــد و آن ایــن اســت کــه اگــر بــا طلاب گروه هــای جهــادی گفت وگــو شــود و نیازهــا بــه ایشــان منتقــل شــود، ایــن گروه هــا پــای کار هســتند؛ زیـرا نســبت به نیازهای مــردم دغدغــه دارند. ایــن دغدغــه بســیار مهــم اســت و می توانــد بــاری از دوش جامعــه برداشــته و گفتمــان انقلاب اسلامی را یــک قــدم بــه پیــش ببــرد. بنــده بــا بســیاری از مســئولین گروه هــای جهــادی به صــورت شــخصی جلســاتی داشــتم و اولویت هــای مدنظــر را بــا ایشــان در میــان گذاشــتم؛ مســائل خانــواده، طلاق، اعتیــاد، مشــکلات اقتصــادی و بیــکاری مــواردی اســت کــه بــرای مــا اولویت دارد و نیازمنــد گفتمان ســازی است. وظیفــه طلاب، گفتمان ســازی و ایجــاد ارتبــاط اســت. ســپس بســیار از گروه هــا اعلام همکاری کردند و هــر کدام یک مــورد را بــه عهــده گرفــت. هــدف ما در ابتدا تربیت طلبه و ســپس انتفــاع رســاندن بــه جامعــه بــود، امــا بــا پیشــرفت کار متوجــه شــدیم بایــد هــدف اول را انتفــاع جامعــه قــرار دهیــم و ضمــن آن تربیــت طلبــه نیــز اتفــاق خواهــد افتــاد. به عنــوان مثال یکی از مسائلی که مطرح است، بحث محرومیت زدایی است. ما باید محرومیت زدایی را انجام دهیم تا مردم به ما اعتماد کنند. ایــن کار زمان بــر و هزینه بــر اســت، امــا مــا اگــر می خواهیــم در فرهنــگ مــردم تأثیــر بگذاریــم بایــد ابزارهایی را فراهم کنیم. پس از بررسی های متعدد با دوستان و جمع آوری تجربه هــای ایشــان بــه ایــن نتیجــه رســیدیم کــه بایــد روی یــک مســئولیت متمرکــز شــویم؛ وظیفــه اصلــی مــا تأثیرگــذاری بــر فرهنــگ مــردم اســت و ایــن مســئولیت، ابــزار کار اســت. این به معنی حرکت مسئله محور است؟ بلــه، مــا بایــد مســئله ها را حــل کنیــم، به عنــوان مثــال مســئله بیــکاری. هم اکنــون در جامعــه زمینــه کار هســت، امــا فرهنــگ کار نیســت. می بینیــم جــوان تحصیل کــرده و لیســانس گرفتــه، بیــکار و مستأصل اســت. گاهی بــه دلیل بیکاری ســراغ مواد مخدر رفتــه اســت، ازدواج نکرده است و دچار رذایــل اخلاقــی شده است. اگــر شــما همــه این هــا را در نظــر بگیرید، متوجه می شوید کــه ما باید مسئله اصلی را حل کنیم؛ یعنی بایــد فرهنگ کار کردن را درست کنیــم. بنابرایــن اگر مــا فعالیت هــای طلبگی خــود را پای کار جامعه بیاوریــم، این فعالیت هـا در جامعه نیز اثرگذار هستند.

با این اوصاف علت استقبال پایین طلاب از فعالیت های جهادی و گروه های جهادی چیست؟ مــا مدرســه ای بــا  150طلبــه داشــتیم. ایــن مدرســه یــک گــروه جهــادی حــدودا 14نفــره داشــت؛ یعنــی یک دهــم جمعیــت مدرســه در این گروه شــرکت می کردنــد. ایــن آمــار ظاهــرا درســت اســت و تقریبــا 10 درصــد از طلبه هــا حضــور در فضاهــای جهــادی را تجربــه کرده انــد و البتــه ایــن حضور نیــز مداوم و مستمر نبوده است.

آیا طلاب در کار جهادی آسیبی را می بینند که طرف آن نمی روند؟ بــه قــول معــروف «حرمت امامزاده را متولی آن نگه می دارد». بایــد پرسید تبلیغ چــه جایگاهی در حوزه علمیه دارد؟ طلبــه ای کــه بــه تبلیــغ می رود، استاد او را تحقیر می کند که تــو طلبه خوش ذهنی بودی، چرا به تبلیغ رفتی؟!  ایــن یعنی تبلیغ جای آدم های کندذهن است. وقتی شــما جایگاه تبلیغ را تا این اندازه پایین بیاورید، طلبه می گوید من بایــد مدرک دکتری بگیرم، بعد به عرصه خدمات اجتماعی وارد می شوم. بنابراین بخشی از این عــدم اســتقبال، ایــن نــگاه اســت کــه طلبــه مبلــغ را یک طلبه بی سواد محسوب می کنند.

بنابراین شما تبلیغ را از آموزش و پژوهش برای طلبگی مهم تر می دانید؟ بله قطعا، چون آموزش و پژوهش ابزاری برای تبلیغ هستند؛ اما اکنون خود تبدیل به هدف شده اند. هر سال جشنواره ممتازان حوزه برگزار می شود؛ جوایزی به معدل های برتر یا مقالات برتر داده می شود، ما نمی گوییم بــه این ها ندهید و کمرنگ کنید، ما می گویم مبلغین را هم پررنگ کنیم. اتفاقا حضرت آقا در بیانیه گام دوم، ابتدا روی علم و پژوهش تأکید می کنند؛ ما اگر بتوانیم در ساحت علمی رشد کنیم و مرجعیت علمی کسب کنیم، بسیاری از مسئله های ما حل می شود. ما کتاب ها و پژوهش های بسیاری در کتابخانه داریم، اما سؤال این است که چطور می خواهید اینها را به مردم برسانید؟ کلی محتوای دینی فراوانی تولید شــده است، آیــا باید بــه دست مردم برسند یا فقط باید تولید شده و در کتابخانه خاک بخورند. امام(ره) در منشور روحانیت فرمودند تا زمانی کــه علم در سینه علما مستور بماند، به جهان خواران هیچ آسیبی وارد نمی شود. در فعالیت های جهادی و گروه های جهادی، هدف تربیتی ما و دوستان ایــن بود که طلبه اگر قراراست کار را پیش ببرد، باید بتواند مرجعیت مردمی خــود را حفظ کند، به نظر بنده ایــن مسئله خیلی مهم است. هر جا حوزه، خدمات رسانی بیشتری به مردم داشته باشد، استقبال بیشتری از آن صورت می گیرد. بنابراین ما اگر قراراست آینده حوزه را پیش بینی کنیم، باید به مجاورت اجتماعی طلاب با مردم توجه ویژه ای داشته باشیم.

کدخبر: 2711