پنل اول: پیشران تحول؛ آموزش یا تبلیغ؟

به گزارش خبرنگار دبیرخانه شورای عالی، اولین پنل تخصصی میز آینده، شنبه اول خردادماه با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسن وکیلی از مدرسین حوزه علمیه خراسان و دکتر حسن قرونه، متخصص آینده‌پژوهی و حجج اسلام کاظمی مدیر طرح و برنامه دبیرخانه شورا ، محسن برزگر مسئول گروه مطالعات راهبردی و دکتر حسن بوژمهرانی مسئول گروه برنامه‌ریزی‌های کلان، در دبیرخانه شورای عالی برگزار شد. در این پنل تخصصی ابتدا حجت‌الاسلام برزگر درباره اینکه آیا نقطه آغاز و پیشران تحول حوزه علمیه خراسان، -در تراز حوزه‌ای فعال، نقش‌آفرین و راهبر در حرکت تمدنی نظام اسلامی- عرصه آموزش است یا تبلیغ؟ نکاتی را بیان کرد.

حجت‌الاسلام وکیلی در ابتدای سخن، با بیان اینکه به‌دلیل پیروی نظام آموزشی حوزه از نظام ترمی-واحدی دانشگاه، ما با افت شدید توان علمی طلاب روبرو هستیم، به این نکته اشاره نمودند که: حوزه فعلی توان تولید محتوا و پاسخ مناسب به نیازها و مطالبات جامعه را ندارد و این ضعف در تولید محتوای دینی و اسلامی باعث کاهش قدرت رقابت روحانیت و به‌وجودآمدن بحران هویت در میان طلاب جوان شده است. ایشان در پایان بخش اول سخنان خود گفت: حوزه برای تحول باید بر تقویت بنیه علمی طلاب برای ارتقاء توانایی در تولید محتوا، به‌خصوص در عرصه علم و معرفت دینی و نیز عرصه پاسخگویی به شبهات، تمرکز و تحول مناسب ایجاد کند.

در ادامه دکتر حسن قرونه مطالب خود را با ذکر سه مقدمه آغاز کرد: 1) اولویت توسعه دانش بر تولید دانش در عرصه علوم انسانی و علوم اسلامی در معادلات رقابتی عصر جدید، 2) واقعیت‌های میدانی جامعه و تغییر پارادایم‌های حاکم از کشاورزی‌محوری به صنعت‌محوری و از صنعت‌محوری به دانش و ارتباطات‌محوری و در آینده‌ای نزدیک به جهان معنامحوری، 3) وجود پشتوانه‌ها و میراث هزارساله حوزه‌های علمیه در تولید دانش‌ها و مهارت‌ها.

وی در نتیجه‌گیری از این سه مقدمه گفت: امروزه اولویت نیاز جامعه و حوزه‌های علمیه تولید بسته‌بندی دانش یا محتوای اسلامی برای اقشار و اصناف مختلف جامعه است که البته این جز با بهره‌مندی از مهارت‌ها و فناوری‌های خاص خود ممکن نیست. بنابراین عرصه تبلیغ نوین با هدف تولید بسته‌بندی‌های مورد نیاز جوامع هدف، پیشران اصلی تحول تمدنی حوزه علمیه خراسان محسوب می‌شود.

این کارشناس آینده‌پژوهی در ادامه افزود: مادامی که ماهیت واقعی نیاز جامعه را از نزدیک و به‌صورت مواجهه میدانی (ملموس و مشهود و نه‌صرف مطالعه گزارش‌های میدانی دیگران) شناسایی نکنیم، نمی‌توانیم محتوا و پاسخ کارآمد و مورد انتظار مخاطب را تولید کنیم. اگر دیر اقدام کنیم پیش‌بینی‌ها این است که به‌مدد توسعه ابزار تکنولوژی، رقبای ناصالح به داشته‌ها و میراث حوزه تونل بزنند و کارکردهای اصیل حوزه و روحانیت و منزلت اجتماعی روحانیون را تضعیف کنند که این البته به انزوای شدید حوزه و روحانیت منجر خواهد شد.

در انتهای پنل تخصصی حجت‌الاسلام وکیلی ضمن تایید سخنان دکتر قرونه گفت: قطعا و منطقا اولویت در حل مسئله با شناسایی میدانی آن است؛ اما برای تولید همین بسته‌بندی‌های دانشی که جناب آقای قرونه به آن اشاره کردند به تقویت پایه علمی طلاب نیاز داریم.

دکتر قرونه در انتهای این پنل، به مدل یادگیری پدیده‌محور یا رویکرد یادگیری پدیده‌محور (Phenomenon–based Learning) به‌عنوان جدیدترین مدل آموزشی و رویکرد یادگیری که در آینده نزدیک بسیاری از نهادهای آموزشی جهان را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد، اشاره کرد و آن را یک مدل آموزشی موثر در آینده دانست که اتفاقا شباهت زیادی به سبک آموزشی حوزه در گذشته دارد.