اگر هوش مصنوعی به میدان دین بیاید، انقلاب ايجاد خواهد کرد

به گزارش خبرنگار دبیرخانه شورای عالی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدجواد فاضل لنکرانی در دیدار اعضای ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند حوزه علمیه به بیان نکاتی پرداخت که متن آن بدین شرح است؛

بسم الله الرحمن الرحیم

مسئله هوش مصنوعی که یکی از موضوعات جدید مطرح در دنیای امروز است، طبیعی است که باید کشور ما و خصوصاً دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه به نحو جامع و دقیق آن را مورد توجه قرار بدهند به طوری که نه تنها از دنیا عقب نمانیم بلکه با این استعداد سرشاری که در ایران و ایرانی‌ها وجود دارد بتوانیم گام‌های قوی‌تری جلوتر از آنها برداریم.

همان‌طور که می‌دانید هوش مصنوعی فقط ربات نیست بلکه امری قوی‌تر از ربات است. صنعتی است که می‌تواند فراتر از یک ربات اطلاعات را مورد توجه قرار بدهد و نتایجی را که یک شخص حتی در طول عمرش نمی‌تواند تحصیل کند به راحتی از این طریق به دست آورد.

من از این ابتکار شما در به خدمت گرفتن هوش مصنوعی بسیار خوشحال شدم اگر هوش مصنوعی به میدان دین بیاید نه فقط به میدان فقه و اجتهاد، در مباحث اعتقادیات، اخلاق و احکام انقلابی ایجاد خواهد کرد. امروز باید به آن گستره‌ای که دین دارد و آن روح حاکم در همه مباحث دینی توجّه جدی شود. ما معتقدیم دین یک مجموعه فردی نیست بلکه یک مجموعه اجتماعی است، همان‌طور که در فرمایشات امام و رهبری معظم انقلاب هم هست، دین برای همه‌ی ابعاد بشر در دنیا و آخرت، مسائل اقتصادی، سیاسی، اخلاقی، اجتماعی و… حرف دارد.

واقع مسئله این است هرچند محققان ما در تلاش هستند و حوزه علمیه مخصوصاً در این دو دهه اخیر قدم‌های خوبی در تبیین ابعاد گسترده دین برداشته و هر چه جلو می‌رویم می‌بینیم میدان خیلی وسیع‌تر و گسترده‌تر است ولی روشن است بدون استفاده از این صنعت باز نمی‌توانیم کاملاً به آن هدف برسیم. یعنی با به میدان آمدن هوش مصنوعی، تازه جوهره و ارزش دین، روشن و شکوفا می‌شود.

همانطور که وقتی کامپیوتر به میدان آمد با استفاده از آن به چه نتایج خوبی رسیدیم، هوش مصنوعی یک صنعت بسیار پیچیده‌تر، عمیق‌تر و از حیث نتیجه گسترده‌تر از کامپیوتر و حتی گسترده‌تر از ربات است.

اینکه فرمودید روی ژن انسان می‌توانند اطلاعات را وارد کنند من قبلاً شنیده بودم مراکز امنیتی دنیا از هوش مصنوعی ابتدا برای مسائل نظامی استفاده کردند. اینکه بتوان روی فکر شخصیّت‌ها و افراد، از طریق ورود اطلاعات بر ژن آنها تأٍثیر گذاشت و به نتایج مورد نظر رسید، قضایای عجیب و غریبی را رقم خواهد زد.

در هر صورت از اینکه حوزه توجه به این موضوع نموده جای خرسندی دارد همان‌طور که وقتی راه کامپیوتر به کشور باز شد حوزه علمیه جزء اولین مکان‌هایی بود که به آن پرداخت. مرحوم والد ما جزء اولین مراجعی بود که در سال 79 استفاده از اینترنت را آغاز کردند. آن زمان که هنوز عمری از اینترنت در کشورهای غربی نگذشته بود، این 250 مجلد پاسخ به سؤال‌های اینترنتی زمان حیات ایشان است.

این خاطره را هم عرض کنم حدود دو سال از حضور ایشان در اینترنت گذشته بود، یک آقای خبرنگار که پیدا بود مأمور امنیتی کشورش است آمده بود راجع به استفاده حوزه علمیه از اینترنت گزارش تهیه کند. از من پرسید شما در سال گذشته چقدر ایمیل داشتید؟ من گفتم حدود نُه هزار ایمیل، اصلاً این عدد برایش قابل قبول نبود که آن زمان یک نفر آن هم در ایران نُه هزار ایمیل داشته باشد، ما پاسخگویی به سؤالات دینی را برای 24 زبان راه‌اندازی کرده بودیم. ایمیل‌ها را به او نشان دادیم و گفت به هیچ وجه برای ما قابل باور نیست که یک مرجع تقلید در حوزه علمیه قم اینترنت استفاده کرده باشد!

این توجه و بیداری و ذکاوت حوزه را می‌رساند که همراه با علم حرکت می‌کند بلکه ما باید جلوتر باشیم و موضوعات را پیش‌بینی کنیم.

به‌هر‌حال اهتمام شما به این امر جای خوشحالی دارد و مسئولیت سنگینی هم هست. اینطور نیست که ما این تکنولوژی را بیاوریم و نتایج محدودی داشته باشد. قطعاً با هوش مصنوعی خیلی از مسائل صورت دیگری پیدا می‌کند و ابعاد و زوایای بسیاری از دین را که هنوز روشن نشده، مفاهیم مرتبطش را کاملاً آشکار می‌کند، بعد از تحقق هوش مصنوعی تفسیرهای جدید، فقه و اجتهاد جدید به میدان می‌آید.

البته منظور ما از جدید این نیست که ضوابط گذشته را کنار بگذاریم، الآن یک فقیهی که در اصول یا فقه صاحب مبنایی است و در هر جا به یک نحوی از این مبنا استفاده کرده، وقتی این صنعت در خدمتش قرار گیرد و اینها را کنار هم بگذارد و نتیجه‌گیری کند و در آنِ واحد نتیجه را در اختیار فقیه قرار بدهد آن فقیه خواهد توانست نظر دقیق‌تری ارائه دهد.. یعنی دقت فقه و دقت فهم دین را چند برابر بیشتر از این چیزی می‌کند که تا به حال به آن رسیده‌ایم.

اتفاقاً ما در معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) گروه فقه و هوش مصنوعی را ایجاد کرده‌ایم، منتهی هنوز در قدم‌های اولیه است. از شما تقاضا می‌کنم با آقایان جلساتی بگذارید. بالاخره هوش مصنوعی هم مثل کامپیوتر نیاز به مواد دارد، مثل مدخل‌هایی که برای دانشنامه‌ها نوشته می‌شود، هوش مصنوعی صدها مدخل دقیق لازم دارد، در مجموعه‌ی ما این مدخل‌ها و عناوین و مواد اصلی دائماً تحقیق می‌شود، فقه پزشکی، فقه رسانه و… که همه اینها در مسئله هوش مصنوعی قطعا به‌کار می‌آید.