تولد و خانواده

آیه الله ابوالقاسم خزعلی در سال ۱۳۰۴ شمسی در بروجرد، از توابع استان لرستان چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم غلام رضا، به شغل ندافی روزگار می گذارند و بسیار شیفته خاندان پیامبر(ص) بود، به گونه ای که شب ها فرزند خود را به روضه های مخفی ومنبرهای استادان باسواد آن دوران می برد تا با قرآن و اهل بیت، فرزند خویش را آشنا سازد.

اوضاع اقتصادی خانواده آیت الله خزعلی نابسامان بود تا جایی که مادرش مرحوم ربابه خانم مجبور بود با فروش محصولات غذایی مانند ترشی امرار معاش می کرد تا کمکی برای مخارج خانواده باشد.  آیت لله خزعلی در شش یا هفت سالگی به مکتب خانه محلة سرسوزنی بروجرد رفت و از محضر استادی ممتاز به نام سید جعفر شیرازی استفاده نمود؛ وی در سن ده سالگی به همراه خانواده به مشهد مهاجرت نمود.

 تحصیلات

وی در دوران تحصیلی دبستان و دبیرستان از شاگردان نمونه کلاس بود و در همان زمان، زبان فرانسوی را نیز آموخت. وی در سن هفده سالگی در موقع سقوط حکومت رضا شاه در حالی که به امرار معاش خانواده کمک می کرد اشتیاق به یادگیری علوم حوزوی پیدا کرد و  با کنار گذاشتن کار وکسب، به تحصیل علوم دینی روی آورد و مقدمات را در حوزه مشهد در محضر اساتیدی همچون علی اکبر دامغانی و محقق قوچانی در ادبیات و سید احمد مدرس یزدی و شیخ هاشم قزوینی و شیخ مجتبی قزوینی در دروس فقه و اصول فرا گرفت و پس از استفاده از اساتید ممتاز این دیار راهی قم شد و در درس خارج فقه آیة الله العظمی بروجردی(ره) و خارج اصول امام خمینی (ره) و نیز مدتی در  درس آیت الله بهجت شرکت نمود و تا سال ها از محضر این دو عالم برجسته بهره جست و در زمینه فلسفه و تفسیر از استادان متعدد حوزه علمیه قم مانند حاج شیخ جواد خندق آبادی تهرانی در فلسفه و اشارات و علامه طباطبائی(ره) در اسفار ومنظومه استفاده نمود.

فعالیت های فرهنگی و سیاسی

ایشان با توجه به اینکه حافظ قرآن و نهج البلاغه می بود در زمینه های قرآنی وجذب جوانان به سمت و سوی دین تلاش های متعددی نموده است و با تنویر افکار عمومی و مبارزه با جریان روشن فکری غیر متعهد سعی بلیغی در ترویج اسلام اصیل داشته است.

بخش عمده ای از زندگی آیة الله خزعلی به مبارزه با رژیم طاعوت پهلوی بوده است. ایشان از شاهدین ماجرای مسجد گوهرشاد در سن ده سالگی با همراه پدر بود و خود می گفت: فجائع رژیم پهلوی چنان بود که بر من تاثیر گذاشت و آن شب، تب کردم!

ایشان در دوران جدی مبارزه خود تا پیروزی انقلاب یار صدیق امام بود و در مواردی همچون تبلیغ نهضت امام در رفسنجان و دستگیری و تبعید های متعدد به شهرهای مختلف مانند گناباد وگناوه دامغان و سخنرانی علیه توطئه روزنامه اطلاعات در مورد امام خمینی به دستور خود ایشان، نقش بی بدیلی در این زمینه ایفاء نموده است. در همین دوره، خبر شهادت  فرزندش در قم به وی می رسد و در هنگام تشییع اشکی نمی ریخت و خداوند را در این مصیبت سپاس می گفت.

مسئولیت وفعالیت های پس از انقلاب

ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز فعالیت گسترده ای برای پیشبرد انقلاب انجام داده  وهموار یار مخلص امام خمینی (ره) و آیت الله خامنه ای بوده است. وی در طول دوران جنگ تحمیلی بارها در جبهه ها حضور می یافت و مایه دلگرمی رزمندگان اسلام بود.

عضویت در مجلس خبرگان قانون اساسی و شورای نگهبان و جامعه مدرسین قم و مجلس خبرگان رهبری در سه دوره متوالی به نمایدگی از مردم استان خراسان  ودبیر کل بنیاد بین المللی غدیر،بنیانگذاری مجمع جهانی اهل بیت(ع) از مسئولیت ایشان پس از انقلاب اسلامی است.

تالیفات

تفسیر سوره فاتحه الکتاب،

شرح شعرهای عینیه ابن ابی الحدید،

نگاهی به قطره‌ای از زلال جوشان حمد.

وفات

وی در بامداد چهارشنبه ۲۵ شهریور ۱۳۹۴ پس از یک دوره طولانی بیماری و کهولت سن درگذشت. مراسم تشییع جنازه وی صبح روز پنجشنبه ۲۶ شهریور ۱۳۹۴ در دانشگاه تهران برگزار شد.چند تن از مراجع تقلید و شخصیت های حوزوی و سیاسی به مناسبت درگذشت او پیام تسلیت صادر کردند. آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران زندگی او را سرشار از نقطه‌های درخشان دانست و آیت الله سید علی سیستانی فضل، تقوا و اخلاص او را ستود.پیکر او در روز ۲۶ شهریور تشییع شد، نماز بر پیکر او را آیت الله احمد جنتی اقامه کرد. به گفته فرزند آیت الله خزعلی، آیت الله خامنه‌‌ای توصیه کرده بود که پیکر او در دار الزهد در حرم امام رضا (ع) دفن شود. به همین دلیل پیکر او به مشهد منتقل و در همان رواق به خاک سپرده شد