ولادت و تحصیلات

آیت الله حاج شیخ علی اکبر نهاوندی فرزند شیخ حسین نهاوندی خراسانی در سال ۱۲۷۸ قمری برابر با سال۱۲۳۸ شمسی در شهرستان نهاوند دیده به جهان گشود. او در کودکی را در دامن خانواده ای مذهبی پشت سر گذاشت و در نوجوانی وارد حوزه علمیه نهاوند شد.

ایشان دروس مقدماتی را نزد شیخ جعفر بروجردی و حاج ملامحمد سره بندی آموخت؛ سپس به بروجرد هجرت کرد و دروس سطح را نزد شیخ آقا حسین شیخ‌الاسلام، آقا ابراهیمبن مولی حسن تویسرکانی، سید ابوطالب بروجردی و دیگران فراگرفت.

آیت الله نهاوندی پس از چندی برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه مشهد هجرت کرد و در دروس شیخ عبدالرحیم بروجردی، آقا میراز سید علی حائری یزدی و حاج شیخ محمد تقی بجنوردی مشهدی شرکت نمود.

وی مدتی نیز برای کسب دانش در اصفهان به سر برد و بعد به حوزه علمیه تهران رفت و در مجلس درس آیات حاج میرزا حسن آشتیانی، میرزا عبدالرحیم نهاوندی و میرزا محمد اندرمانی حضور یافت.

ایشان در حوزه علمیه تهران، فلسفه و علوم معقول را نیز نزد حضرات آیات میرزا محمدرضا قمشه‌ای، میرزا ابوالحسن جلوه و حیدرخان نهاوندی فراگرفت و مدتی بعد به عتبات عالیات هجرت کرد.

هجرت به عراق

آیت الله نهاوندی در حوزه های علمیه سامرا و نجف اشرف از محضر بزرگانی چون آیات عظام میرزا محمد حسن شیرازی، سید محمد کاظم طباطبایی یزدی، آخوند خراسانی، شیخ محمد طه نجف ، میرزا حبیب الله رشتی، شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ محمد حسن مامقانی، مولی لطف الله مازندرانی، حاجی نوری (صاحب مستدرک) و حاج ملاحسینقلی همدانی کسب فیض نمود و به مقام والای اجتهاد نایل شد.

بازگشت به ایران

مرحوم شیخ علی اکبر نهاوندی در اواخر ماه ذیقعده سال ۱۳۱۷ قمری، به سبب مریضی به ایران بازگشت  و پس از مدتی سکونت در تبریز، نهاوند و تهران در سال ۱۳۲۸ قمری، به مشهد مقدس رفت.

ایشان در مشهد، علاوه بر تدریس در حوزه، در مسجد گوهرشاد نماز می خواند و هر شب، بعد از نماز به منبر می رفت و به موعظه و ارشاد مردم می پرداخت. موعظه های او سرشار از نکات نغز و موثر و با لهجه ای صادقانه و همراه با اخلاص بود.

وی علاقه فراوانی به شعر و ادبیات داشت؛ این علاقه از ذکر و نقل اشعار فراوان و کلمات حکمت آموز در کتابهای متعدد ایشان، به وضوح مشاهده می شود.

تألیفات

آیت الله نهاوندی بیشتر عمرش را به نگارش کتاب سپری نمود و در طول عمر بابرکت خود، حدود ۳۰ کتاب در موضوعات روایی، معارف اهل بیت علیه السلام و شرح بر ادعیه تألیف کرد.

مهم ترین آثار و تألیفات آیت الله نهاوندی عبارتند از :

البنیان الرفیع، جنه العالیه­ و­جعبه الغالیه، جنتان مدهامتان، راحه الروح یا کشتی نجات، خزینه الجواهر فی زینه المنابر ، گلزار اکبری  و لاله زاری منبری، انوار المواهب، العبقری الاحسان فی تواریخ صاحب الزمان ، جواهر الکلمات (جواهر الزواهر فی شووارد النوادر)، وسیله النجاه و عناوین الجمعات فی شرح دعاء السمات ، انهار النوائب فی اسرار المصائب ، حاشیه فوائد الاصول علی المبحث البرائه ، رساله الحقیقه و المجاز، وسائل العبید الی مراحل التوحید ، رشحة الندی فی مسالة البداء ، صلاه المسافر (تقریر درس شیخ ممد طه نجف)، طور سینا در شرح حدیث کسا، الفتح المبین فی ترجمه الشیخ علی الحزین ، الفوائد الکوفیه فی رد الصوفیه ، کشف التطیه عن وجوه التسمیه، لمعات الانوار فی حل مشکلات الایات و الاخبار، مفرح القلوب و مفرج الکروب، المواریث (تقریر درس سید محمد کاظم طباطبایی یزدی)، النفخات العنبریه فی البیانات المنبریه، الید البیضاء فی مناقب الامیر و الزهرا، الیاقوت الاحمر فی من رای الحجه المنتظر ، سبع المثانی ، در مناقب­ حسن­ اول تا حسن الثانی (پیشوایان­ دهگانه) ، العسل المصفی فی نکت اخبار مناقب المصطفی و الکواکب الدری فی نکت اخبار مناقب امیر المومنین علیه السلام.

ایشان همچنین، از بزرگانی چون میرزا حبیب اله رشتی، شیخ الشریعه اصفهانی، سید ابوالقاسم اشکوری، سید حسین کوه کمری، سید مرتضی کشمیری و حاج میرزا حسین نوری دارای اجازه روائی بود.

ارتحال

این عالم ربانی سرانجام رد روز سه شنبه نوزدهم ربیع الثانی سال ۱۳۶۹ قمری در سن ۹۱ سالگی چشم از جهان فروبست و به لقای حق شتافت. با اعلام وفات این بزرگ مرد ازمأذنه مساجد و حرم رضوی، مردم دسته دسته به کوچه ها و خیابان ها ریختند و بدن مطهر این عالم ربانی را با اندوه و ماتم فراوان تشییع نمودند.

پیکر پاک ایشان در جوار مرقد مطهر امام رضا علیه السلام در «رواق دارالسعاده» در قسمت پایین پای مبارک حضرت، به خاک سپرده شد.