ولادت و تحصیلات

آیت الله حاج شیخ محمد نهاوندی فرزند علامه میرزا عبدالرحیم نهاوندی در پانزدهم رجب سال ۱۲۹۱ قمری در تهران و در خانواده ای عالم، اصیل و متدین به دنیا آمد.

وی دوران کودکی و نوجوانی را در سایه تربیت پدری دانشمند و فقیه و متقی گذراند. او در سال ۱۳۰۴ قمری پدرش را از دست داد و تحت سرپرستی برادر بزرگوارش حاج شیخ محمد حسن به تحصیل علوم حوزوی پرداخت.

آیت الله نهاوندی در مدارس علمیه مروی و خان حوزه علمیه تهران، از محضر علما و اساتید برجسته بهره مند شد و در این مدت ادبیات، فقه، اصول و حکمت را فرا گرفت.

ایشان در سال ۱۳۱۷ قمری به همراه برادرش از تهران به مشهد آمد، و در حوزه درسی برادرش و نیز مرحوم شیخ حسنعلی تهرانی، حاج شیخ اسماعیل ترشیزی و میر سید علی حائری یزدی که از علمای بزرگ آن زمان بودند، حضور یافت و اجتهاد ایشان مورد تایید همه این اساتید قرار گرفت.

هجرت به نجف اشرف

آیت الله نهاوندی در سال ۱۲۳۴ شمسی برای تکمیل تحصیلات خود، عازم عتبات عالیات شد. وی مدتی در شهر کربلا از محضر آیت الله سید اسماعیل صدر اصفهانی استفاده کرد و سپس به نجف اشرف رفت و از محضر آیات عظام آخوند خراسانی، سید محمد کاظم یزدی، حاج میرزا حسن خلیلی تهرانی و شیخ عبدالله مازندانی کسب فیض نمود.

ایشان اخلاق را نزد ملالطفعلی فرا گرفت و مدتی نیز در سامرا از محضر میرزا محمد تقی شیرازی مشهور به میرزای دوم بهره مند شد.

اقامت در مشهد مقدس

آیت الله شیخ محمد نهاوندی پس از طی مراحل عالی و کمالات اجتهادی در علوم نقلی وعقلی، در اواخر سال ۱۳۳۰ قمری، با اطلاع از خبر کسالت و سکته قلبی برادر بزرگش شیخ حسن نهاوندی به مشهد بازگشت و پس از ارتحال برادرش، زمام امور شرعی مشهد را به عهده گرفت.

او در مدارس نواب و میرزا جعفر به تدریس پرداخت و در کنار تحقیق و تألیف، ساعتی را به حل مشکلات مردم اختصاص داد.

ایشان در سال ۱۳۶۰ قمری به زیارت خانه خدا و عتبات عالیات مشرف شد و مدتی را در نجف ماند، ولی پس از مدت کوتاهی دوباره به مشهد بازگشت.

وی پس از چندی به تهران رفت و در آنجا با فراغت تمام، به نگارش تفسیر قرآن کریم همت گماشت. کتاب «نفحات الرحمان فی تفسیر القرآن و تبیین الفرقان» او مورد توجه علمای ربانی و دانشورانی چون آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی که از دوستان ایشان بود قرار گرفت.

آیت الله نهاوندی پس از نگارش تفسیر به مشهد مراجعت کرد و تا پایان عمر به تألیف و تدریس پرداخت و به مشکلات مردم پاسخ می داد.

حضرات آیات و حجج اسلام حاج سید جواد خامنه ای، شیخ محمد کاظم دامغانی، شیخ حسین وحید خراسانی، شیخ حسینعلی راشد تربتی، شیخ فاضل قفقازی، شیخ محمد واعظ زاده خراسانی، سید صدر الدین جزایری و استاد علی اکبر غفاری از شاگردان این عالم ربانی و مفسر برجسته می باشند.

ارتحال

آیت الله حاج شیخ محمد نهاوندی پس از پنجاه سال تلاش معنوی و نشر احکام و حقایق اسلامی در ۲۵ ربیع الاخر سال ۱۳۷۱ قمری دار فانی را وداع گفت  و در «دارالضیافه» حرم مطهر رضوی مدفون گردید.

تألیفات

از ایشان تألیفات ارزنده ای باقی مانده است که مهم ترین آن‌ها عبارتند از : تفسیر نفحات الرحمن در ۴ جلد، ضیاء الابصار فی مباحث الخیار، خلل الصلاه، دیوان زبده المصائب، سراج النهج فی مسائل العمره و الحج، تحفه المرضیه فی العمل بجداول السّتیه و حاشیه بر کتاب الصلاه مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری.