ولادت و تحصیلات

آیت الله حاج شیخ حسنعلی تهرانی فرزند حاج محمود تبریزی، از بزرگان علما و مجتهدین عصر خود و صاحب کرامات و مقامات باطنی و ظاهری بود که در تهران متولد شد.

او پس از خواندن مقدمات و قسمتی از سطوح فقه و اصول به نجف اشرف مهاجرت کرد و سطوح عالیه را تکمیل و از محضر علامه حاج ملا علی دماوندی و دیگر بزرگان تلمذ نمود. وی پس از چند سال در معیت استادش مرحوم دماوندی و هم بحثش حاج سید عزیز الله تهرانی به سامرا رفت و سالیان دراز دروس آیت الله العظمی مجدد شیرازی استفاده نمود و ضمن نگارش تقریرات بحث استادش از (اول بیع تا آخر خیارات) به درجه اجتهاد نایل گردید.

شیخ حسنعلی تهرانی به توصیه میرزای شیرازی قبل از درس ایشان مقداری از نهج البلاغه را برای شاگردان بیان می کرد و طلاب را به سخنان مبارک کلام حضرت علی علیه السلام متذکر و متوجه می ساخت.

وی در عصر میرزای بزرگ شیرازی از مدرسین سامرا بود و جمع زیادی از افاضل طلاب  از محضرش استفاده می کردند. او در مواقع نبودن سید به جای ایشان اقامه جماعت می نمود و تمامی ثقات به وی اقتدا می کردند.

هجرت به مشهد مقدس

ایشان دو سال بعد از فوت میرزای شیرازی در سال  ۱۳۱۴ قمری  به تهران بازگشت و مورد استقبال اهل علم و مردم قرار گرفت اما به جهت ناسازگاری اش با حکام قاجار، بعد از توقفی کوتاه عازم مشهد مقدس شد و در آنجا اقامت دائمی گزید.

قطب المحدثین خراسانی از مرحوم حاج ملاهاشم خراسانی صاحب منتخب التواریخ نقل کرده است که وقتی آن مرحوم از عتبات عالیات به تهران مراجعت کرد، همه علما و رجال دولت و مردم از ایشان دیدن کردند؛ از جمله علی اصغر خان اتابک صدر اعظم ناصرالدین شاه پس از ملاقات در موقع رفتن یک چک ده هزار تومانی به واسطه برادر ایشان مرحوم حاج میرزا حسینعلی که از تجار تهران بود، برای شیخ حسنعلی می دهد، ولی آن بزرگوار ناراحت شده و را برگردانیده و می‌فرماید: از همه بازدید خواهم کرد جزء صدر اعظم. و شاید برای همین هم از تهران به مشهد مهاجرت نمود که مبادا رجال دولت با او مراوده نمایند.

شیخ­ حسنعلی­ تهرانی­ در­مشهد­موقعیت­ عجیبی­ پیدا­کرد­و­ مورد­توجه عموم طبقات و بالاخص  روحانیت خراسان قرار گرفت و در مسجد جامع گوهرشاد و مسجد نایب( ملاهاشم) به اقامه جماعت اشتغال داشت و صلحاء و اتقیاء مشهد که با غیر او نماز نمی خواندند، به وی اقتدا می کردند.

او سالیان متمادی به تدریس فقه و اصول پرداخت­ که بسیاری از فضلا و طلاب مشهد از مجلس  درسش استفاده کردند. شخصیت هایی مانند  ادیب بجنوردی و آیات ملا محمدعلی فاضل خراسانی، میرزا علی اکبر نوقانی، شیخ محمد نهاوندی، سید علی مدد قائنی،شیخ محمد کاظم شیرازی، شیخ غلامرضا زنجانی، شیخ محمدرضا دماوندی و سید جلیل ارومی از شاگردان وی در حوزه های علمیه مشهد، نجف اشرف و سامرا محسوب می شوند.

ایشان به علمای برجسته ای مانند میرزا محمد باقر مدرس رضوی و حاج ملا هاشم خراسانی اجازه روائی داده بود.

ارتحال

آیت الله حاج  شیخ حسن علی تهرانی سرانجام در چهارم رمضان سال ۱۳۲۵ قمری درحالی‌که بیش از ۶۰ سال از عمر شریفش گذشته بود، رحلت نمود و پیکرش در صفه قوام شیرازی که پنجره آن به توحیدخانه حرم مطهر رضوی گشوده می‌شود، مدفون گردید.

مرحوم آیت الله حاج میرزا حسنعلی مروارید نوه دختری ایشان بود که به یاد جدش، نام«حسنعلی» از سوی شیخ نخودکی برای وی گذاشته بود.