ولادت و خانواده

آیت الله حاج سید محمدحسین مصباح موسوی در روز تاسوعای سال ۱۳۴۵ قمری برابر با سال ۱۳۰۵ شمسی در بیت علم و تقوا و سیادت در مشهد مقدس دیده به جهان گشود.

والد ایشان مرحوم آیت الله حاج سید اسدالله مصباح موسوی از علمای معروف به زهد و تقوا و مورد وثوق و اعتماد مراجع تقلید بود. برادر ارشد ایشان نیز مرحوم آیت الله حاج سید مرتضی مصباح موسوی از روحانیون مورد اعتماد مراجع تقلید به شمار می رفت که پس از فوت پدرش، جانشین وی گردید.

تحصیلات و فعالیت های علمی

آیت الله حاج سید محمدحسین مصباح پس از گذراندن دوره کودکی وارد حوزه علمیه مشهد شد وازمحضر اساتید برجسته آن زمان بهره مندگردید. ادبیات را نزد مرحوم ادیب نیشابوری فراگرفت و در سطوح عالیه فقه و اصول از محضر مرحوم آیت الله حاج  شیخ هاشم قزوینی استفاده کرد و مدتی نیز در درس خارج آن استاد فرزانه که بطور خصوصی جهت وی و مرحوم آیت الله سید محمد باقر حجت طباطبایی برگزار می شد، شرکت نمود.

ایشان در دروس خارج فقه و اصول از محضر مرحوم آیت الله العظمی میلانی تلمذ نمود و سالیان متمادی به تدریس سطوح عالیه جهت طلاب و فضلای حوزه و تفسیر قرآن کریم و اقامه نماز جماعت در مسجد فیل اهتمام ورزید.

آیت الله مصباح پس از رحلت برادرش آیت الله حاج سید مرتضی مصباح، در سن ۲۶ سالگی به عنوان نماینده مرجع عالیقدر آیت الله العظمی بروجردی در مشهد مقدس مشغول انجام وظیفه شد و در طول عمر بابرکت خود، معتمد مراجع نامی شیعه و نماینده وکیل تام‌الاختیار آن‌ها بود. ایشان ازعده زیادی ازمراجع عظیم الشان جهان تشیع دارای اجازه و وکالت بود که به ترتیب تاریخ وکالتنامه عبارتند از: آیات عظام حاج سید حسین طباطبایی بروجردی، حاج سید محمود حسینی شاهرودی، حاج سید عبدالله شیرازی، حاج سد عبدالهادی شیرازی، حاج سید محسن طباطبایی حکیم، حاج سید ابوالقاسم خوئی، حاج سید احمد خوانساری، حاج سید محمدرضا گلپایگانی، حاج سید روح الله موسوی خمینی، حاج سید محمد کاظم شریعتمداری، حاج سید محمدحسینی روحانی، حاج سید عبدالاعلی سبزواری، حاج سید علی حسینی سیستانی، حاج سید محمد شیرازی، شهید میرزا علی غروی تبریزی، حاج سید سعید طباطبایی حکیم و حاج سید محمد صادق روحانی.

خدمات حوزوی

ایشان اهمیت ویژه ای برای پرورش طلاب فاضل قائل بود. بی نظمی های درسی را در حوزه نمی پذیرفت و از اینکه عده ای از طلاب نمی توانند آن گونه که شایسته شأن یک روحانی است از وقت خود بهره ببرند، نگران بود. وی پس از استادش مرحوم آیت الله میلانی که ایشان نیز اهتمام فراوانی نسبت به برگزاری امتحانات داشت، تصمیم به برپایی امتحانات در سطوح مختلف دروس حوزه را گرفت و در این راستا طلاب را به گروه‌های متعددی تقسیم و سرپرستی هر گروه را به استادی فرزانه واگذار کرد و در پایان هر ماه نیز آزمونی علمی برگزار میکرد.

آیت الله مصباح در دوران پیش از انقلاب که حوزه علمیه مشهد فاقد شهریه منظم بود و امور معیشتی طلاب با استفاده از موقوفات مدارس و نیز عنایت بعضی از مراجع اداره می شد و فقر و محرومیت در میان طلاب و فضلا امری شایع بود، قدم های مناسبی در راستای برطرف نمودن نیاز حوزویان برداشت. ایشان با توصیه استادشان مرحوم آیت الله حاج شیخ هاشم قزوینی و با تدبیر خاص خویش، توجه مرحوم آیت الله العظمی بروجردی را به این مشکل جلب نمود و توانست شهریه عمومی را در حوزه علمیه مشهد برقرار کند.

این عالم خدمت گزار در طول نیم قرن در امر رسیدگی به طلاب، علما و مدرسین، تشویق طلاب ساعی و رسیدگی به مدارس علمیه و تأمین نیازهای آن‌ها تلاش فراوانی انجام داد و در این راستا موسسات علمی مختلفی را تاسیس نمود.

خدمات فرهنگی و اجتماعی

ایشان در طول حیات با برکت خود، خدمات فرهنگی، دینی، اجتماعی، رفاهی و درمانی متعددی را انجام داد که برخی از آن‌ها عبارتند از: کمک به اسکان اهل علم و طلاب پناهنده به مشهد مقدس در ایام بمباران رژیم بعث عراق، تاسیس و راه‌اندازی صدها مسجد، حمام و حسینیه در شهرها و روستاهای استان خراسان، تاسیس مرکز کمک رسانی به حدود پنج هزار خانواده شیعی عراقی، تاسیس و اداره مجتمع خیریه حضرت امام هادی علیه السلام (شامل حسینیه، کتابخانه، زائرسرا ویژه علمای سایر بلاد، آشپزخانه خیریه، بیمارستان و زایشگاه تخصصی زنان، درمانگاه عمومی و دفتر اعزام مبلغ) و مراکز وابسته به آن (مرکز مددیاری درمان و امور پزشکی، دفتر رسیدگی به امور فقرا و ایتام، دفترکارگشایی، پایگاه اطلاع‌رسانی شیعه سرچ (shiasearch.net)و موسسه تحقیقاتی امام هادی علیه السلام)، تاسیس مدرسه عالی ثامن الائمه علیه السلام، اداره مدرسه علمیه اهل البیت علیه السلام، راه‌اندازی مدرسه تربیت مبلغ در مدرسه علمیه امام صادق علیه السلام، پاسخگویی به پرسش های شرعی، دفتر شهریه عمومی (در مشهد مقدس و هفده حوزه دیگر در سایر شهرستان های خراسان)، تاسیس مجتمع های مسکونی جهت طلاب، فقرا و ایتام (شامل مجموعه مسکونی ولایت در چهار فاز با چهل واحد آپارتمانی، مجموعه مسکونی سلمان در سه فازباهفتادوچهارواحدآپارتمانی، مجموعه مسکونی دارالرضا علیه السلام، مجموعه مسکونی دارالجواد علیه السلام و مجموعه مسکونی دار الضیافه.

ارتحال

آیت الله حاج سید محمدحسین مصباح موسوی سرانجام، عصر روز دوشنبه پانزده ربیع الثانی سال ۱۴۲۴ قمری مطابق با ۲۶ خرداد سال ۱۳۸۲ شمسی پس از تحمل رنج بسیار در بیمارستان پارس تهران به جوار رحمت حق شتافت.

پیکر مطهر ایشان از تهران به مشهد منتقل شد و در فرودگاه مشهد مورد استقبال جمعیتی انبوه از فضلاء و طلاب و طبقات مختلف مردم قرار گرفت و پس از برگزاری مراسم وداع در بیت معظم له، صبح روز بعد با حضور گسترده مردم به سمت حرم مطهر رضوی تشییع گردید.

مراسم تشییع جنازه این عالم ربانی با حضور علمای برجسته و نمایندگان مراجع تقلید برگزار شد و پیکر ایشان پس از اقامه نماز توسط حضرت آیت الله حاج میرزا علی فلسفی، در حسینیه منزلش به خاک سپرده شد.